پزشک زمانی بیماری دیسک گردن را تشخیص می‌دهد که هسته داخلی دیسک گردن برآمده شود یا بیرون بزند و به ریشه عصب مجاور فشار بیاورد. فتق دیسک گردن معمولاً در افراد 50 ـ 30 ساله مشاهده می‌شود. اگر دیسک گردن پی‌آمد آسیب‌دیدگی گردن یا وارد شدن ضربه به آن باشد، علائم به صورت ناگهانی ایجاد می‌شود. فتق دیسک گردن منجر به درد بازو می‌شود، چون مواد دیسک برآمده به عصب‌های گردن فشار می‌آورد؛ در نتیجه درد در امتداد گذرگاه‌های عصبی در پایین بازو منتشر می‌شود. بیمار علاوه بر درد در پایین بازو و نوک انگشتان دچار بی‌حسی و گزگز نیز می‌شود. ضعف عضلانی نیز از علائم دیسک گردن و دیسک کمر به شمار می‌آید.
متخصصین مجرب ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی دکتر فلاح علاوه بر حرکت‌های اصلاحی گردن از روش‌های مختلفی مانند تراکشن دستی، تزریق اوزون، اولتراسوند، پی آر پی و درمان‌های غیرفعال برای تسکین درد و رفع علائم دیسک گردن بهره می‌گیرند. جهت اطلاع بیشتر می توانید و یا رزرو نوبت با ما از طریق شماره 03136252857 تماس حاصل فرمایید.
علل دیسک گردن
دیسک گردن نتیجه فشردگی شدید در ستون فقرات است که معمولاً پی‌آمد ساییدگی و فرسایش معمول یا صدمه دیدن گردن است. دیسک معمولاً در اثر فرسایش تدریجی ستون فقرات به مرور زمان در مهره‌های گردنی یا کمری ایجاد می‌شود.
مهره‌های گردنی وظیفه حمایت و پایدارسازی سر و گردن را به عهده دارند و حرکت را در نقطه مفصلی بین سر و گردن امکان‌پذیر می‌کنند. نقطه مفصلی (مهره C2 یا C3 ) به سر اجازه می‌دهد تا به راست و چپ بچرخد. کشش و حرکت مکرر مهره‌های گردنی در گذر سال‌ها باعث ساییدگی دیسک و مفصل بین مهره‌ها می‌شود. چون دیسک بین مهره‌ها فشرده می‌شود، دیسک تحت این فشار صاف و پهن می‌شود. اگر فشار متوقف نشود، لایه بیرونی دیسک متلاشی می‌شود و مایع ژلاتینی مانند داخل دیسک از شکستگی بیرون می‌زند ( بیرون زدگی دیسک ) و وارد کانال نخاعی می‌شود. این عارضه همان دیسک گردن است.
چنانچه مایع ژلاتینی دیسک پاره شده به ریشه عصب موجود در کانال نخاعی فشار بیاورد، بیمار دچار دردی تیز در گردن و بالاتنه، برای مثال در سر، دست و یا فک می‌شود.
علائم دیسک گردن
فتق دیسک گردن باعث گردن درد، انتشار درد در بازو، شانه و بی‌حسی یا گزگز در دست یا بازو می‌شود. درد دیسک گردن دردی خفه و سنگین و تعیین محل آن دشوار است. البته درد مربوط به پارگی دیسک می‌تواند تیز و سوزشی باشد و بتوان محل آن را به سادگی تشخیص داد.
درد بازو و گردن معمولاً نخستین نشانه‌ای است که بیانگر تحریک شدن ریشه‌های عصب در اثر مشکلات گردن است. علائمی مانند بی‌حسی، گزگز و ضعف عضلات بازو نیز علامت وجود مشکلی جدی‌تر است.
بیماران دچار فتق دیسک گردن عموماً از دردی تیز و برنده شکایت دارند. در بعضی موارد سابقه حملات درد موضعی وجود دارد که از کمر و پشت سر بدن شروع می‌شود و تا پایین پا، یعنی در امتداد مسیر وجود عصب درگیر ادامه می‌یابد.
درد معمولاً عمیق و تیز است و غالباً با منتشر شدن در پا تشدید نیز می‌شود. شروع درد مربوط به دیسک گردن گاهی ناگهانی است و گاهی احساس ساییدگی یا ازهم‌گسیختگی علامت هشدار شروع درد است.
تشخیص
فرایند تشخیص دیسک گردن با معاینه بالینی ستون فقرات، بازوها و پایین تنه شروع می‌شود. سپس متخصص انعطاف‌پذیری ستون فقرات، دامنه حرکتی آن و نشانه‌های تحت فشار بودن ریشه‌های عصب یا نخاع را بررسی می‌کند.
متخصص از بیمار می‌خواهد تا محل بروز علائم درد، بی‌حسی، گزگز و ضعف را روی یک نمودار مشخص کند. رادیوگرافی یا ام آر آی نیز برای تشخیص دقیق‌تر انجام می‌شود.
درمان دیسک گردن
گذاشتن یخ یا کمپرس سرد
یخ عاملی ضدالتهابی است که ورم را کاهش می‌دهد و گردش خون را موقتاً آهسته می‌کند. به علاوه یخ اثر بی‌حس کنندگی نیز دارد و درد بافت‌های عضلانی را کاهش می‌دهد. بااین حال یخ باعث واکنشی غیرارادی می‌شود و بدن در واکنش به سرما، جریان خون را در ناحیه آسیب دیده افزایش می‌دهد.
گرم کردن
گرما فعالیت سلولی و گردش خون را افزایش می‌دهد. گرما عضلات سفت را شل می‌کند و به دلیل افزایش دادن گردش خون کمک می‌کند تا پسماندهای سلولی سریع‌تر از موضع دور شود.
به اکثر بیماران توصیه می‌شود که برای 48 ـ 24 ساعت اول از یخ و پس از آن از کمپرس گرم استفاده کنند. یخ باید هر بار 20 ـ 15 دقیقه روی موضع بماند و بین هر دو بار سرمادرمانی باید حداقل 30 دقیقه فاصله باشد تا بدن در این مدت گرم شود. منعی برای گرمادرمانی وجود ندارد و چنانچه حرارت مرطوب باشد، اثر آن افزایش می‌یابد.
دارودرمانی
مسکن‌های غیرتجویزی، مانند استامینوفن (تایلنول)، ایبوپروفن (مانند ادویل و مورتین) یا داروهای دیگر درد را تسکین می‌دهد. در غیر این صورت مسکن‌های قوی‌تری مانند استروئیدهای خوراکی یا شل کننده‌های عضلانی (ویکودین) تجویز می‌شود.
درمان دستی و موبیلیزاسیون
طب فیزیکی برای درمان دستی مخصوص عارضه‌های مهره‌های گردنی به دو روش انجام می‌شود:
- درمان دستی مهره‌های گردنی: تنظیم دستی قدیمی یا روش با سرعت بالا و دامنه پایین (HVLA)
- موبیلیزاسیون مهره‌های گردنی: این روش تنظیم ملایم‌تر است و با اعمال نیروی کمتری انجام می‌شود. متخصص در تکنیک با سرعت و دامنه پایین (LVLA) مفصل را در دامنه حرکتی قابل تحمل برای بیمار حرکت می‌دهد.
لیزردرمانی سرد
در روش لیزر درمانی سرد یا درمان با لیزر کم توان (LLLT) از طول موج‌های خاص نور برای اثر گذاشتن بر بافت استفاده می‌شود. متخصصین معتقدند که لیزر فرایند التیام را تسریع می‌کند. لیزردرمانی برای بیمارانی مفید است که از عارضه‌های حاد و مزمن رنج می‌برند. لیزر درد و ورم را از بین می‌برد، اسپاسم و گرفتگی را کاهش می‌دهد و عملکرد عضو آسیب دیده را بهبود می‌دهد.
گردنبند یا بریس طبی
گردنبند طبی (بریس) حرکت سر را محدود می‌کند و با ایجاد این محدودیت‌ها به رفع خشکی و گرفتگی عضلات گردن و بهبود وضعیت اندامی نامناسب سر و گردن کمک می‌کند و درد را کاهش می‌دهد.
طب سوزنی
طب سوزنی روشی بسیار موثر و انعطاف‌پذیر برای درمان اسپوندیلوز مهره‌های گردن، بیماری دیسک گردن و رادیکولوپاتی اسپوندیلوتیک گردنی است. رادیکولوپاتی اسپوندیلوتیک گردنی عارضه‌ای است که در اثر فرسایش بافت نرم و مهره‌های گردن ایجاد می‌شود و باعث گیر افتادن عصب و در نتیجه بی‌حسی یا درد می‌شود.
تحریک الکتریکی عصب (TENS)
دستگاه TENS روش دیگری برای درمان گرفتگی و درد عضلانی است. TENS دستگاهی است که با باتری کار می‌کند و الکترودهای خودچسبی دارد که روی ناحیه دردناک چسبانده می‌شود. از دستگاه TENS می‌توان در خانه استفاده کرد یا این که متخصص نوع پیشرفته‌تری از اولتراسوند یا برق درمانی را در قالب بخشی از طرح درمان به کار می‌برد. دستگاه TENS روشی ایمن، غیرتهاجمی و بدون دارو را برای مدیریت درد در اختیار قرار می‌دهد.
اولتراسوند
اولتراسوند مکملی برای درمان‌های اولیه‌ای مانند حرکت‌های کششی و ورزش درمانی به شمار می‌آید. اولتراسوند عضلات خشک و منقبض دردناک را شل می‌کند و با گرم کردن بافت‌های نرم و عضلات، گردش خون را افزایش می‌دهد. در نتیجه روند التیام تسریع می‌شود.
تراکشن
تراکشن (کشش) درمانی پرطرفدار و غالباً موثر برای بیماری دیسک گردن است. اگر دیسک گردن فعال باشد، ترکشن باید با احتیاط و به آرامی انجام شود. این درمان معمولاً توسط متخصص طب فیزیکی یا متخصص کایروپرکتیک تجویز و انجام می‌شود. چون تراکشن درد را تسکین می‌دهد، معمولاً در برنامه توانبخشی گنجانده می‌شود.
بالش گردن
بالش مخصوص درمان مشکلات گردن یکی از مهم‌ترین عامل‌ها برای تسکین درد گردن برای مدتی طولانی است.
ماساژ درمانی
بسیاری از موارد درد گردن و کمر از مشکلات عضلانی نشأت می‌گیرد. علل کشیدگی و رگ به رگ شدن گردن و کمر از درد، خستگی و بیش از حد کار کردن عضلات تا مشکل بسیار دردناک پارگی عضلات متغیر است. متخصص ماساژ عضلات برای درمان این عارضه‌ها از ماساژ سطحی، ماساژ عمقی و درمان نقاط ماشه‌ای بهره می‌گیرد.
درمان نقاط ماشه‌ای
درمان نقاط ماشه ای روش دیگری برای تسکین درد عضلانی و بهبود عملکرد بیمار است. گاهی نقاط ماشه‌ای فعال است و باعث احساس درد در عضلات و ایجاد درد ارجاعی در امتداد گذرگاه‌های عصبی خاص می‌شود. درمان نقاط ماشه ای (تریگر پوینت) از نیروی گرانش و یا کاربرد اهرم برای اعمال فشار نوعی ماساژ عمقی بر روی دیسک برآمده استفاده می‌کند.
فیزیوتراپی
متخصص طب فیزیکی معاینه کاملی را برای ارزیابی و تعیین موارد زیر انجام می‌دهد:
- معاینه ستون فقرات: از بیمار خواسته می‌شود تا حرکت‌های معینی را انجام دهد و با انجام تست‌های خاص محتمل‌ترین علت گردن درد تعیین می‌شود.
- قدرت: تست مقاومتی برای تعیین وجود ضعف یا عدم تعادل قدرتی انجام می‌شود.
- انعطاف‌پذیری: گرفتگی عضلات گاهی نتیجه مکانیک نامناسب و ضعفی است که منجر به عدم تعادل می‌شود و فرد را بیشتر مستعد دیسک و آسیب دیدگی می‌کند.
- آنالیز حالت اندامی: متخصص به بررسی فعالیتی می‌پردازد که ممکن است منجر به بروز مشکل شده باشد.
آب درمانی
متخصص طب فیزیکی از این روش برای بیمارانی بهره می‌گیرد که به قرار گرفتن در آب عمیق علاقه دارند. عمق آب با توجه به فعالیت در نظر گرفته شده برای بیمار، مقاومت بیمار در برابر آب و مقدار وزن انتقالی به آب تعیین می‌شود. آب درمانی شامل فعالیت‌هایی است که بار را از ستون فقرات برمی‌دارد، عضلات را تقویت می‌کند و دامنه حرکتی مفصل‌ها را افزایش می‌دهد. تمام فعالیت‌ها با توجه به مقاومت بیمار و توانایی وی برای انجام فعالیت‌ها تعیین می‌شود.
پی آر پی (پلاسمای سرشار از پلاکت)
پلاسما سرشار از پلاکت (PRP) پلاسمای تغلیظ شده با پلاکت است. پلاکت تغلیظ شده مورد استفاده در PRP حاوی فاکتورهای رشد و منبعی غنی از پروتئین‌های زیست فعال است که وجود آنها برای شروع و تسریع ترمیم و بازسازی بافت ضروری است. این پروتئین‌های زیست فعال تولید سلول‌های بنیادی لازم برای شروع التیام بافت پیوندی، ترمیم و بازسازی استخوان، تسهیل رشد رگ‌های خونی جدید و تحریک فرایند التیام زخم را افزایش می‌دهد.
اوزون تراپی
گاز اکسیژن ـ اوزون به عنوان روشی برای مدیریت درد مستقیماً در دیسک برآمده تزریق می‌شود. تاثیر درمانی گاز اوزون پس از دو تا سه ماه مشخص می‌شود و دیسک به نحو قابل توجهی کوچک‌تر می‌شود. اوزون درمانی روشی درازمدت و غیرجراحی برای کاهش درد ناشی از فتق و برآمدگی دیسک است.
حرکت‌های اصلاحی گردن
حرکت‌های اصلاحی گردن درمانی ساده و موثر برای فتق دیسک گردن است که حتی در بعضی موارد درد را به سرعت تسکین می‌دهد.
صاف راه رفتن و نگه داشتن سر در وضعیت خنثی
سعی کنید قفسه سینه را جلو و شانه‌ها را عقب بدهید، سر را در وضعیت خنثی نگه دارید و راست راه بروید. رو به جلو خم کردن گردن هنگام راه رفتن عادت بدی است که بهتر است آن را ترک کنید، چون این عادت غالباً باعث گردن درد می‌شود و دوران بهبود را طولانی می‌کند.
نگهداشتن سر در حالت خنثی در وضعیت طاق‌باز
این حرکت به شما کمک می‌کند تا با تلاشی اندک سر را هنگام استراحت در موقعیت خنثی نگه دارید. به پشت دراز بکشید و برای راحتی بیشتر بالش نازکی را زیر سرتان قرار دهید، البته بهتر است بالش زیر سر نگذارید. بگذارید سر به عقب برود تا گوش‌ها با شانه‌ها و مفصل‌های ران در یک خط قرار بگیرد. چنانچه دچار درد نشدید، این حرکت را 10 ـ 5 بار تکرار کنید.
انقباض در حالت طاق‌باز
به پشت دراز بکشید و سرتان را در موقعیت خنثی قرار دهید، انگشت‌ها را روی چانه بگذارید و تا جایی به عقب فشار دهید که غبغب ایجاد شود و سر به سطح زیرین فشرده شود. این حرکت کششی را 10 ـ 8 بار تکرار کنید و دقت کنید که آیا حرکت درد را بیشتر می‌کند یا کمتر.
انقباض گردن در حالت ایستاده یا نشسته
انگشت‌ها را جلوی چانه قرار دهید و سر را تا جایی که ممکن است، به عقب فشار دهید؛ در عین حال سعی کنید که صورت عقب نرود و در مقابل فشار دست مقاومت کنید. این کشش انقباضی را برای 2 ـ 1 ثانیه حفظ کنید و سپس عضلات را شل کنید و اجازه دهید سر به موقعیت خنثی برگردد. این حرکت را روزی 4 ـ 3 بار، هر بار 10 ـ 8 مرتبه تکرار کنید، به ویژه اگر حس کردید که با انجام این حرکت دردتان آرام می‌شود.
اهمیت وضعیت اندامی
چنانچه علائم در حالت نشسته تشدید شود، یعنی علائم شدیدتر شود یا از گردن در شانه یا بازو منتشر شود، احتمالاً حالت اندامی نامناسب علت بروز علائم است. رو به جلو بردن سر، به ویژه برای مدتی طولانی عموماً باعث بروز یا تشدید عارضه‌های دردناک گردن می‌شود.
حالت خنثی سر هنگام نشستن
گردن در صورتی در وضعیت مناسب قرار دارد که بتواند سر را در حالتی خنثی قرار دهد و نگه دارد. اگر در این حالت به نیمرخ فرد نگاه کنید، باید گوش‌هایش دقیقاً بالای شانه‌ها قرار داشته باشد. در این حالت وزن سر مستقیماً روی ستون فقرات قرار می‌گیرد، دقیقاً مانند توپ گلفی که روی پایه کوچک گلف قرار گرفته است. به این ترتیب فشار روی دیسک و رباط‌های نگهدارنده گردن به حداقل می‌رسد.
