بی‌حسی و خواب رفتن دست و پاها ممکن است برای هر فردی در هر زمان رخ دهد و اغلب زنگ هشداری برای آگاه‌سازی از آن وجود ندارد. در موارد عادی این حالت مرتبا طی مدت زمان کوتاهی اتفاق می‌افتد و تاثیر منفی روی بدن نمی‌گذارد. به طور معمول علت خواب رفتن دست و پا را به تحت فشار قرار گرفتن پیوسته عصب ربط می‌دهند، برای مثال وقتی برای مدت طولانی بنشینیم و پاها را روی هم انداخته بیندازیم. معمولا این حالت را گزگز شدن دست و پا هم می‌گویند. با این حال در بسیاری موارد دیده شده مورمور شدن یا خواب رفتن دست و پا به صورت مزمن، حاد یا در زمان‌های مختلف رخ می‌دهد. ممکن است این عارضه با دیگر علائم هم همراه باشد. مانند درد، خارش، بی‌حسی، و کوچک شدن عضله. در چنین مواردی خواب رفتن دست و پا را به آسیب عصبی ربط می‌دهند و ممکن است به دلایل مختلفی چون وارد شدن صدمات شوک‌آور یا استرس مزمن، عفونت‌های ویروس و باکتریایی، تماس با سموم، و بیماری‌های سیستمیک هم چون دیابت برور کند.
علت خواب رفتن دست و پا
معمولا وارد شدن آسیب، وجود یک عامل تحریک یا تحت فشار قرار گرفتن یکی از عصب‌ها یا رشته‌های عصبی بازو، مچ دست و پا علت شایع مورمورشدن یا خواب رفتن دست و پا شناخته شده است.
دیابت 
دیابت، شایع‌ترین بیماری بالینی مرتبط با بروز چنین علائمی شناخته شده است. بیش از یک سوم بیماران مبتلا به نوروپاتی به دیابت دچار هستند. خیلی عجیب نیست خواب رفتن مداوم دست و پا را با هشدار اولیه ابتلا به دیابت نسبت دهیم.
اختلالات
در موارد بسیار نادری بی‌حسی ممکن است بر اثر مشکلات مغزی و ستون فقراتی بوجود آید، هرچند در چنین مواردی ضعف دست و بازو یا افت عملکرد هم اتفاق می‌افتد.
فشار عاطفی
استرس و اضطراب از دلایل اصلی دم‌زنی سریع یا به اصطلاح تنفس سنگین هستند. هرنوع تنفس کوتاه مدت سنگین یا پیاپی می‌تواند علت خواب رفتن یا گزگزشدن دست و پا تلقی شود. همچنین این شرایط ممکن است به غش کردن بیمار هم منجر شود.
مشکل گردش خون
مادامی که فرد دچار مشکلات گردش خون باشد، این که هر چند وقت یک بار احساس مورمور شدن اندام به او دست بدهد کاملا محتمل است. این احساس ممکن است حین خستگی یا درماندگی عصب‌ها هم رخ دهد.
بیماری برگر 
بیماری برگر به مصرف دخانیات ربط داده می‌شود؛ در وهله اول این بیماری با احساس درد بر اثرکاهش گردش خون در دست و پا یا اصطلاحاً شلی اندام بروز می‌کند. در این حالت به شخص احساس بی‌حسی و مورمور شدن مداوم دست‌ها و به دنبال آن انگشتان دست و پا دست می‌دهد.
اسکلروز چندگانه
بی‌حسی یا مورمور شدن دست و پاها یکی از نخستین علائمی است که در بیماران مبتلا به اسکلروز چندگانه بروز می‌کند. علاوه براین، این بیماری می‌تواند با سوزش و بیشتر شدن حساسیت نیز همراه باشد. این نوع علائم در اثر کاهش گردن خون در ناحیه آسیب دیده و مشکلات سیستم عصبی ایجاد می‌شوند.
پلی نوروپاتی التهابی میلین زدای حاد
یکی از بیماری‌های کم‌تر شایع و نسبتا نادری که مانع ارسال سیگنال توسط عصب‌ها به تمامی عضلات بدن می‌شود، پلی نوروپاتی التهابی میلین زدای حاد یا AIDP است. مورمورشدن یک علامت این بیماری است و به طور کلی در دست و پا بروز می‌کند.
سندروم پای بی‌قرار 
مورمورشدن دست و پاها که به طور کلی در شب هنگام احساس می‌شود ممکن است به عارضه‌ای به نام سندورم پای بی‌قرار نسبت داده شود.
دیگر دلایل شایع
برخی دیگر از دلایل بیماری عبارتند از:
- نشستن یا ایستادن در یک وضعیت به مدت طولانی
- آسیب عصبی
- وارد آمدن فشار بر عصب‌های نخاعی در اثر ورم دیسک کمر
- گاز گرفتن حیوان
- گزیده شدن با حشرات، کنه‌ها، موش و عنکبوت
- مصرف برخی داروهای خاص
تشخیص
با روش‌های ذیل می‌توان خواب رفتن یا مورمورشدن دست و پاها را تشخیص داد:
- معاینه فیزیکی
- بررسی سوابق پزشکی
- انجام برخی آزمایشات خاص طی معاینه فیزیکی از جمله تست لرزش و تک رشته عصبی در تشخیص انواع خاص نوروپاتی پیرامونی بسیار دقیق عمل می‌کنند، مثلا نوروپاتی پیرامونی رشته عصبی بزرگ که در افراد مبتلا به دیابت مشاهده می‌شود.
- آزمایشات مربوط به تماس خون با سموم و مطالعات الکترودیاگنوزیس، مانند مطالعات رسانش عصبی (NCS) و الکترومیوگرافی، یا ماهیچه‌نگاری برقی(EMG) هم در تشخیص بیماری بسیار سودمند هستند، هرچند این آزمایشات کمک چندانی به تشخیص نوروپاتی فیبر کوچک نخواهند کرد.
- نمونه برداری پوست: گهگاهی از بیوپسی پوست برای کمک به تشخیص نوروپاتی فیبر کوچک استفاده می‌شود.
روش‌های درمانی
روش‌های درمانی مورمورشدن یا خواب دفتن دست و پا عبارتند از:
گرما درمانی
اولین کاری که باید انجام دهید قراردادن یک کمپرس گرما بر روی ناحیه آسیب دیده است. این درمان به افزایش گردن خون در ناحیه بی‌حس بدن کمک خواهد کرد. افزون بر این، برای آرامش عضلانی و عصبی هم مفید خواهد بود.
ماساژ با روغن گل مغربی
یکی از بهترین روغن‌های گیاهی جهت رفع خواب رفتگی یا گزگزشدن دست و پاها، روغن گل مغربی است، چراکه منبع غنی از پتاسیم، منیزیم، اسید‌های چرب آمینو، روی، کلسیم، آهن، فیبرو فسفر به حساب می‌آید. علاوه بر این، این روغن برای پایداری سلول‌های بدن مفید است. همچنین از این روغن برای ارتقاء سطح سلامت دستگاه عصبی هم استفاده می‌شود.
تغییر وضعیت دادن
در اغلب موارد طرز نشستن طوری که عصب‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند، عامل خواب رفتن یا مورمورشدن دست و پا تلقی می‌شوند. از نشستن طولانی مدت در یک وضعیت یا انداختن پاها روی همدیگر خودداری کنید. در صورتی که مجبور به نشستن طولانی مدت هستید، پیشنهاد می‌کنیم برای افزایش گردش خون هرچندمرتبه یکبار پاهای خود را بلند کرده یا حرکت دهید.
مصرف دارو
به منظور رفع بی‌حسی مزمن دست و پاها دارو مصرف کنید. ممکن است خواب رفتن پیاپی دست و پاها نشانه بیماری‌های اصلی شامل اسکلروز چندگانه، آرتروز، بیماری لایم و غیره باشد. احتمال دارد مصرف دارو جهت درمان بیماری اصلی به کاهش بی‌حسی پای بیمار کمک کند.
فیزیوتراپی 
تمرینات فیزیوتراپی اغلب می تواند به افزایش جریان خون در ناحیه بی حس شده دست و پا کمک کند و احتمال بروز مجدد احساس مورمور شدن و گزگز را کاهش دهد. در صورت دچار شدن به بی‌حسی مداوم دست و پا همواره به یک پزشک متخصص مراجعه کنید و از وی مشورت بگیرید.
طب سوزنی 
تعدادی رویکردهای درمانی که منحصر به طب سوزنی می‌شوند برای درمان بی‌حسی وجود دارند. طب سوزنی تکنیکی است که متخصص درمانگر اغلب اوقات با وارد کردن سوزن‌های نازکی به داخل پوست بیمار به تحریک نقاط خاصی از بدن بیمار می‌پردازد. این روش درمانی یکی از تکنیک‌های کاربردی در طب سنتی کشور چین محسوب می‌شود.
تمرین
غالبا خواب رفتن دست و پا پس از نشستن یا ایستادن طولانی مدت در یک نقطه اتفاق می‌افتد. گردش درآوردن جریان خون با حرکت دادن یا مالش دست و پا بهترین روش برای خلاص شدن از این نوع وضعیت است. سعی کنید یک پیاده روی کوتاه کنید یا فقط حین نشستن پاهای خود را حرکت دهید. ممکن است ورزش‌های شدت بالا مانند دو قدم آهسته در برخی افراد موجب بی‌حسی دست و پا شود، بنابراین پیشنهاد می‌شود بیشتر ورزش‌های سبک‌تر مانند شنا یا دوچرخه سواری را امتحان کنید. انجام تمرینات کششی نیز می‌تواند به رفع بی حسی یا گزگز دست کمک کند.
