مفاصل بدن توسط بافتی موسوم به غضروف مفصلی پوشیده شدهاند. این بافت محکم و حالت کشسانی داشته و دو سر انتهایی استخوانها درون مفاصل را میپوشاند. غضروف مفصلی هنگام حرکت مفاصل از استخوانها محافظت کرده، مانع ساییدگی آنها شده و موجب میشود استخوانها به آرامی روی هم بلغزند.
برخی مواقع غضروف داخل یک مفصل بنابه دلایلی نرم و تخریب میشود. این عارضه در اصطلاح پزشکی به کندرومالاسی یا نرمی غضروف معروف است. در این حالت، به دلیل اینکه هنگام حرکت مفصل غضروف توانایی حفاظت از انتهای استخوانها در مفاصل را ندارد در نتیجه انتهای استخوانها ممکن است به هم ساییده شده و موجب درد در زانو شوند.
کندرومالاسی ممکن است برای هر مفصلی رخ دهد اما داخل زانو شایعترین ناحیه در بدن است که بیشتر در معرض این ناهنجاری قرار دارد. نرمی غضروف اغلب در یک بخش کوچکی در پشت پاتلا یا همان کشکک زانو شروع میشود و ممکن است با درد شدیدی توام باشد.
نرمی غضروف زانو عارضه دردناکی است که امروزه با روشهای غیر جراحی نیز قابل درمان است. از مهمترینهای روشهای درمان نرمی کشکک زانو تزریق اوزون، PRP و ماساژ میباشد. با مراجعه به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی میتوانید از تمامی روشهای درمانی غیر جراحی بهرهمند شوید. متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی دکتر فلاح با استفاده از روشهایی چون تزریق اوزون، لیزر، شاک ویو تراپی و ورزش به درمان نرمی کشکک زانو میپردازند. برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 03136252857 تماس حاصل فرمایید.
علل نرمی غضروف کشکک زانو
انواع بسیاری از آسیب و اختلالات مفصلی ممکن است منجر به نرمی غضروف شود. عواملی نظیر آسیب، استفاده بیش از حد از زانو و همترازی بسیار ضعیف عضلات و استخوانهای اطراف مفصل زانو معمولا موجب کندرومالاسی در زانو میشوند.
عواملی که باعث نرمی غضروف زانو میشوند عبارتند از:
- تروما یا ضربه به خصوص شکستگی و دررفتگی کشکک زانو
- عدم تعادل عضلات اطراف زانو (برخی از عضلات ضعیفتر از مابقی عضلات هستند)
- استفاده بیش از حد از مفصل زانو ( خمشدن یا چرخش مکرر زانو)خصوصا درطول ورزش
- همترازی ضعیف عضلات یا استخوانهای نزدیک مفصل زانو
- پارگی مینیسک زانو (منظور از مینیسک همان غضروف C شکل داخل مفصل زانو است)
- آرتریت روماتوئید یا آرتروز زانو
- عفونت مفصل زانو
- خونریزی مکرر داخل مفصل زانو
- تزریق مکرر داروهای استروئید داخل زانو
نرمی غضروف کشکک زانو در بین بزرگسالان جوان بیشتر از گروههای سنی دیگر مشاهده میشود. شایان ذکر است که این ناهنجاری در بین دوندگان، اسکیبازان، فوتبالیستها، دوچرخهسواران و سایر ورزشکارانی که فشار زیادی به زانو وارد میکنند رایجتر است. افرادی که به دلیل نوع کاری خود مانند نصب موکت، کاشی و یا کفپوش مجبورند وقت زیادی را روی زانوی خود قرار بگیرند بیشتر مستعد چنین مشکلی هستند.
علائم
درد خفیف در جلوی زانو و پشت کشکک زانو از شایعترین علائم نرمی غضروف است. این درد در برخی شرایط خصوصا هنگام بالارفتن و یا پایین آمدن از پلهها و یا نشستن طولانیمدت در یک موقعیت بیشتر احساس میشود. بهعنوان مثال بعد از تماشای تلویزیون و یا بعد ازسفر طولانی در ماشین و یا هواپیما اغلب هنگام بلند شدن درد و سفتی در زانو احساس میشود.
قفل شدن زانو یکی دیگر از علائم کندرومالاسی کشکک زانو است. در این حالت امکان حرکت زانو به عقب یا نقطه خاص وجود ندارد. چنین علائمی اغلب هنگام خم کردن مکرر زانو خصوصا پایین آمدن از پلهها اتفاق میافتد. در برخی موارد زانوی آسیب دیده متورم میشود.
نرمی غضروف زانو عارضهای است که گاهی هنگام حرکت زانو موجب صدا دادن زانو و یا احساس ساییدگی در زانو میشود. البته باید بهخاطر داشت که شنیدن چنین صداهایی همیشه دلیل بر نرمی غضروف یا آسیب غضروف زانو نیست.
تشخیص
پزشک معمولا در طول جلسه ویزیت جهت تشخیص صحیح علت نرمی غضروف زانو از بیمار سوالات مختلفی میپرسد:
- سابقه شکستگی در کشکک زانو و یا هر استخوان دیگر در زانو
- سابقه کشیدگی و اختلالاتی مانند پارگی مینیسک (غضروف جذب کننده ضربه و شبیه به دیسک در زانو) زانو.
- سابقه جراحی زانو
- خونریزی و عفونت داخل مفصل زانو
- تشخیص آرتروز زانو
پزشک ممکن است درخصوص نوع کار، فعالیتهای تفریحی و ورزشی بیمار نیز سوالاتی بپرسد. مرحله بعد شامل مقایسه زانوی آسیب دیده با زانوی سالم بیمار است. پزشک جهت تشخیص تورم، تغییر شکل، حساسیت به لمس و تجمع مایع در زانوی بیمار اقدام به معاینه زانوی آسیب دیده میکند. بررسی موقعیت کشکک زانو و همچنین تراز عضلات زانو و خمکردن و صاف کردن زانو و انجام حرکات ماهرانه جهت بررسی صدا و یا احساس ساییدگی از دیگر اقداماتی است که در طول معاینه توسط پزشک صورت میگیرد.
در برخی موارد پزشک ممکن است جهت تشخیص علت کندرومالاسی تصویر اشعه ایکس زانو را تجویز میکند. گرچه از طریق تصویر اشعه ایکس استاندارد همیشه مشکل کندرومالاسی تشخیص داده نمیشود اما این روش کمک شایانی به تشخیص عللهای دیگری میکند که باعث زانو درد میشوند. درصورتی که علائم شدید و غیرطبیعی باشند پزشک ممکن است توموگرافی کامپیوتری و یا اسکن رزونانس مغناطیسی زانو (ام آرآی) را توصیه نماید.
درمان نرمی غضروف کشکک زانو
استراحت
نکته حائز اهمیت این است که در چنین شرایطی بیمار باید از پریدن و یا انجام ورزشهایی مانند اسکات که ممکن است موجب ساییدگی بیشتر و یا پارهشدن غضروف مفصلی شود اجتناب کند. ورزش باید آرام و به تدریج از سرگرفته شود و گاهی برگشت کامل بیمار به ورزش ممکن است بعد از هفتهها استراحت صورت گیرد.
در صورت شروع ورزش بهتر است با فیزیوتراپیست متخصص بیماریهای استخوانی، درمانگر ورزشی و یا متخصص ماساژ درمانی مشاوره کرده تا اطلاعات لازم درخصوص زمان و نوع انجام حرکات ورزشی مناسب را کسب کرد.
ورزشهایی نظیر شنا که فشار زیادی روی زانو وارد نمیکنند انتخاب مناسبی هستند اما با این وجود بهتر است در چنین شرایطی از برخی حرکات شنا مانند شنای قورباغه خودداری کرد.
یخ
در موارد حاد و یا مراحل اولیه توصیه میشود هر 2 تا 3 ساعت یکبار به مدت 10 تا 15 دقیقه یخ را روی زانوی آسیب دیده قرار داد. (تکرار زمان با توجه به بهبود عارضه ممکن است کمتر شده و یا در صورت لزوم افزایش یابد.) یخ تاثیر چمشگیری در کاهش تورم دارد. در مراحل نیمه حاد (اغلب بعد از 3 روز تا 3 هفته) میتوان به سراغ گرما درمانی رفت.
دارو
در حالت کندورمالاسی خصوصا هنگامی که نرمی غضروف ناشی از استفاده زیاد زانو است استراحت و مصرف داروهای ضدالتهابی نظیر اسپرین و ایبوپروفن ممکن است تجویز شود. در صورتی که بیمار بنا به هر دلیلی قادر به مصرف داروهای ضد التهابی نباشد استامینوفن تجویز میشود.
زانوبند و چسب مخصوص زانو
استفاده از زانوبند طبی و یا چسب مخصوص زانو موجب میشود هنگام ورزش و یا انجام فعالیتهای روزمره درد کمتری احساس کنیم. بیشتر زانوبندهای مخصوص مشکلات پاتلوفمورال از جنس نرم مانند پارچه و یا نئوپرین تهیه شدهاند.
این زانوبندها همانند آستین روی مفصل زانو کشیده میشوند و بهگونهای طراحی شدهاند که موجب میشوند کشکک زانو در شیار استخوان ران در موقعیت مناسبی قرار گرفته و بهخوبی محافظت شود.
برخی مواقع چسب زانو جایگزین مناسبی برای استفاده از زانوبندطبی است. درمانگرها اغلب برای تنظیم و تراز کشکک زانو چسب زانو را توصیه میکنند. در حقیقت هدف از پوشیدن زانوبند طبی یا استفاده از چسب زانو تنظیم بهتر کشکک زانو درون شیار استخوان ران است. این امر با بهبود کشش عضلات چهار سرران منجر به تراز کشکک زانو در استخوان ران میشود. مطالعات حاکی از آن است که این نوع درمان موجب کاهش درد و بهبود عملکرد زانو میشود.
ماساژدرمانی
به افرادی که دچار عارضه نرمی غضروف زانو هستند توصیه میشود ماساژدرمانی را در برنامههای توانبخشی خود بگنجانند. هدف از ماساژدرمانی کنترل کندرومالاسی جهت پاکسازی غضروف پاتلوفمورال است. این روش در حقیقت موجب کاهش کریپتاسیون یا به عبارتی سایش دو استخوان و صدا دادن زانو میشود.
در این روش درمانی یک درمانگر سعی میکند نیروهای فشاری یا متخلل در پاتلوفمورال را حذف کند. متد ماساژ بافت نرم مانند آزادسازی فاسیال و یا ماساژ اصطکاکی کمک شایانی به تسکین درد بیماران مبتلا به درد قدامی زانو میکند. قسمت عمده درمان بر رتیناکولوم میانی و جانبی متمرکز است. نقش رتیناکولوم تثبیت کشکک در امتداد رباط پاتلوفمورال است.
لیزردرمانی
لیزرهای سرد موجب افزایش جریان خون به ناحیه درمان میشوند. جریان خون حامل موادمغذی و بلوکهای سازنده جهت ترمیم و بهبود سلولی است. لیزر درمانی به ویژه نوع IV مزایای زیادی در برنامههای درمانی خصوصا درمان نرمی غضروف کشکک زانو دارد.
شاک ویو تراپی
منظور از درمان با شوک خارج از بدن یا به عبارتی شاکویو تراپی نوعی روش درمانی است که تاثیر به سزایی در بهبود بیماری کندورمالاسی دارد. شاک ویو تراپی که با کمک امواج صوتی فرکانس بالا صورت میگیرد موجب افزایش جریان خون به ناحیه آسیب دیده میگردد. شاکویوتراپی تاثیر چشمگیری در درمان تاندونیت پاتلا (تاندون کشکک زانو) و تاندونیت همسترینگ دارد. در دستور عدم احیاء (DNR) همیشه از یک رویکرد جامع و فردی جهت درمان آسیبهای ارتوپدی و ورزشی زانو استفاده میشود.
پی آر پی
تزریق پیآرپی (PRP) یا بهعبارتی تزریق پلاسمای غنی از پلاکت نوعی تکنیک پیشرفته درمانی است که به صورت غیرجراحی در زمینه انواع مشکلات استخوانی و طب ورزشی کاربرد دارد. این روش در درمان کندرومالاسی کشکک زانو نیز استفاده میشود. پی آر پی بعد از تزریق، به سرعت موجب بهبود عارضه میشود. از آنجایی که در پی آر پی از پلاکت خون خود بیمار استفاده میشود در نتیجه مقادیر زیادی از مواد شفابخش که در پلاکت خون بیمار ذخیره شدهاند موجب تسریع بهبود میشوند. در اصطلاح پزشکی مواد شفابخش موجود در پلاکتها به فاکتورهای رشد معروف هستند.
ورزش
بلند کردن یک پا
- روی زمین دراز بکشید. یکی از پاها را با زاویه 90 درجه خم کرده و کف پا را روی زمین قرار هید. پای دیگر را بهصورت کاملا صاف دارز کنید.
- سعی کنید عضلات چهارسر ران پای دراز کرده را منقبض کنید.
- پا را بهمدت 2 تا 3 ثانیه در این حالت حفظ کرده و دوباره آرام به وضعیت اول بازگردید.
- این حرکت را 20 بار تکرار کرده و سپس موقعیت پاها را تعویض کنید. توصیه
میشود هر روز این حرکت ورزشی را در 2 تا 3 ست انجام دهید.
چرخش خارجی مفصل ران
- به پهلو دراز بکشید، زانوها را در زاویه 90 درجه خم و روی هم قرار دهید. سعی کنید رانها در زاویه تقریبا 60 درجه خم شوند.
- پاشنه پاها را روی هم و لگن خود را در حالت عمود به زمین قرار دهید. تا جاییکه امکان دارد زانوی بالایی را بلند کرده و بعد از مکث 2 تا 3 ثانیهای زانو را آهسته پایین آورید.
- این حرکت تقویتی کشکک زانو را 10 تا 15 بار در طی 2 تا 3 ست برای هرطرف از بدن تکرار کنید.
سرخوردن روی دیوار
- کنار دیوار و در حالتی که پاشنه پاهایتان تقریبا 15 سانتیمتر از دیوار فاصله دارند بایستید. پاها را کمی از هم باز کنید. کمر و باسن شما باید با دیوار در تماس باشند.
- به آرامی باسن خود را روی دیوار به پایین سر دهید تا جاییکه زانوهای شما تا زاویه تقریبا 45 درجه خم شوند. به مدت 5 ثانیه در این حالت خود را حفظ کرده و دوباره به آرامی به حالت اول بازگردید. آنچه که حائز اهمیت است این است که این حرکت نباید خیلی سریع و یا با فشار زیاد انجام شود چراکه قطعا موجب تحریک و آسیب بیشتر زانوها میشود.
- این حرکت را 2 تا 3 ست و هر ست 10 تا 15 بار تکرار کنید.
انقباض عضلات چهارسر ران
- روی زمین نشسته و پاها را مقابل خود دراز کنید. حوله و یا پتویی را رول کرده و زیر یکی از زانوهای خود قرار دهید تا جاییکه پاشنه پا تقریبا 1 سانتیمتر از زمین بالاتر و زانو مقدار خیلی کمی خم شود.
- پا را در وضعیت کاملا کشیده و صاف قرار دهید.
- عضلات چهارسر ران خود را منقبض کرده و سعی کنید به مدت چند ثانیه در این حالت بمانید. سپس عضلات را شل کرده و به حالت اول بازگردید.
- این حرکت را 10 بار تکرار کنید و سپس پاها را تعویض کنید. توصیه میشود این حرکت تقویتی عضلات ران را 3 تا 5 بار در طول روز تکرار کنید.
حرکت با دمبل
- پاها را بهعرض شانهها باز گرده و دمبلها را در دست خود بگیرید.
- به آرامی و درحالیکه وزنهها را در دست دارید به سمت جلو و روی باسن خود خم شوید. سر و قفسه سینه را بالا، کمر را کاملا صاف و وزن را نزدیک بدن نگهدارید. زانوها را کمی خم کنید. البته فراموش نکنید که زانوها باید کمتر از حرکت اسکات خم شوند.
- بعد از این که بدن را بدون حرکت کمر و تا جایی که امکان دارد به جلو متمایل کردید حالا حرکت را معکوس کرده و به آرامی زانوها، باسن و کمر را صاف و به حالت اول بازگشته و شانهها را صاف و عقب بکشید. در طول بلند شدن فشار زیادی روی عضلات شکمی وارد میشود.
- در صورتی که از دمبل سنگین استفاده میکنید بهتر است این حرکت را در 3 تا 5 ست و هر ست 3 تا 6 بار تکرار کنید. اما در صورتی که دمبلهایتان سبک است میتوانید تعداد دفعات را بیشتر کنید.