دیسکوژل یک روش کم تهاجمی برای درمان فتق دیسک است که با تزریق ژل مخصوصی از طریق پوست به دیسک بیمار انجام می‌گیرد.
سبک زندگی امروزه‌ی ما شامل وعده‌های غذایی نامنظم و خوردن فست فود، تحرک و ورزش ناکافی و نشستن زیاد است که منجر به بروز مشکلات مختلفی در سلامتی میشود. این نوع سبک زندگی، خصوصاً برای ستون فقرات مضر است و باعث درد و بیحسی میشود. یکی از دلایل درد بسیار شدید ستون فقرات می‌تواند فتق دیسک باشد. همه کسانی که با این مشکل مواجه شده‌اند، می‌دانند که این آسیب چه دردی را ایجاد می‌کند و می‌خواهند هر چه زودتر این دردشان برطرف شود.
فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک، برآمدگی (بیرون زدگی) دیسک بین دو مهره است. این عارضه می‌تواند در تمام سطوح ستون فقرات رخ دهد: ستون فقرات گردنی، ناحیه‌ی صدری (قفسه سینه) و پایین کمر. فتق دیسک کمر گاهی اوقات در سنین جوانی اتفاق می‌افتد و کسانی که بیشتر در معرض استرس و فشار هستند، نسبت به این بیماری آسیب پذیرتر هستند، مانند ورزشکاران یا کارگران.
فتق دیسک کمر معمولاً با دارو و فیزیوتراپی درمان میشود و فقط در موارد شدید به جراحی نیاز دارد.
در کلینیک تخصصی دکتر فلاح، یک روش درمانی کم تهاجمی به نام دیسکوژل (DiscoGel) نیز برای بیمارانی انجام میشود که درمان محافظه‌کارانه کمکی به بهبود علائم آن‌ها نکرده است. این روش درمانی کم تهاجمی جدید با تزریق یک ژل مخصوص از طریق پوست به دیسک آسیب‌دیده‌ی بیمار انجام می‌گیرد و خصوصاً برای بیماران مبتلا به فتق دیسک که با دارو یا فیزیوتراپی درمان نشده‌اند، مناسب است؛ همچنین برای بیمارانی که شرایط مناسبی برای انجام جراحی‌های متداول دیسک کمر ندارند یا نمی‌خواهند انجام دهند. درمان دیسکوژل توسط متخصص ستون فقرات و روش‌های کم تهاجم انجام میشود.
دیسکوژل تراپی چیست؟
درمان با دیسکوژل شامل تزریق ژل اتانول رادیواکتیو رادیوپک (پرتونارسان) مستقیم به دیسک بین مهرهای، از طریق سوزن نخاعی است که این تزریق تحت کنترل رادیولوژی انجام میشود.
این درمان تقریباً 20 تا 30 دقیقه طول می‌کشد و عملی سرپایی است و تحت بیحسی موضعی انجام میشود.
خواص آب‌دوستی اتانول، باعث کم‌آبی در قسمت افتاده‌ی دیسک بین مهرهای میشود که ریشه‌های عصب محیطی را فشرده کرده و باعث درد شده است. این جایگزینی مایع با حضور ماکرومولکول اسمزی (یک مشتق سلولز محلول در آب) تقویت میشود.
مشتق اتانول سلولز، از طریق تماس با آب، متبلور میشود، به این معنی که مانند یک پروتز رفتار می‌کند. این کار همچنین مانعی فیزیکی را تشکیل می‌دهد که مانع از متصل شدن مولکول‌های پیش التهابی در منشأ درد خارج از دیسک میشود.
در عرض چند ساعت یا چند روز پس از تزریق، اولین مرحله‌ی رفع فشار از روی عصب‌های فشرده در ستون فقرات اتفاق می‌افتد. در بیمارانی که به‌تازگی به فتق دیسک «ساده» مبتلا شده‌اند، نتایج به‌دست‌آمده از این تکنیک، خوب تا بسیار خوب در بیش از 90٪، و در سطح دشوار بیماری، نتایج مطلوب بین 80 تا 85٪ حاصل میشود.
مدت زمان روند از بین رفتن درد می‌تواند تا سه ماه طول بکشد، البته معمولاً در سه هفته اول علائم بهتر می‌شوند.
مزایای روش دیسکوژل
- با استفاده از بیحسی موضعی، روشی بدون درد است
- مدت زمان عمل 20 تا 40 دقیقه است
- امکان کار کردن همزمان بر روی چندین دیسک وجود دارد
- درمان ستون فقرات گردنی، قفسه سینه و کمر
- بیمار دو ساعت پس از عمل مرخص میشود
- این روش بدون جراحی باز انجام میشود، هیچ جای زخمی باقی نمی‌ماند و آسیبی به بافت اطراف وارد نمی‌کند
- بهبود سریع‌تر و خطر کمتری نسبت به یک عمل معمولی دارد
- روشی مقرون‌به‌صرفه‌تر از عمل‌های جراحی کلاسیک است
سؤالات متداول
این روش شامل چه مراحلی است؟
این روش شامل تزریق ژل اتانول (الکل) به دیسک بین مهرهای فتق شده است. بسته به سطح ستون فقرات آسیب‌دیده، تزریق به صورت خلفی بیرونی در موارد فتق دیسک پایین کمر یا در ناحیه‌ی قفسه سینه و به صورت قدامی بیرونی در موارد فتق دیسک در ناحیه‌ی گردن انجام میشود.
سپس آب منتقل شده از «کیسه فتق» به قسمت داخلی دیسک القا میشود و ستون فقرات را از فشرده‌شدگی ناشی از ریشه‌های عصبی آزاد می‌کند.
هنگامی که فشار از روی ستون فقرات و ریشه عصب برداشته شد، درد اصلی خیلی سریع از بین می‌رود. در طی چند هفته پس از درمان با دیسکوژل، ممکن است احساس ناراحتی خاصی ادامه داشته باشد که این ناراحتی معمولاً طی شش هفته پس از تزریق دیسکوژل از بین می‌رود. برای درمان کامل‌تر ناحیه آسیب‌دیده، می‌توان داروهای ضدالتهاب را به درمان با دیسکوژل اضافه کرد، تزریق در سطح مفاصل بین مهرهای دیسک تحت درمان انجام میشود. در بیشتر بیماران، بهبودی با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد.
در این روش از چه نوع بیحسی استفاده میشود؟
برای جلوگیری از درد، به بیمار بیحسی موضعی میدهند و همچنین ممکن است برای آرام و ریلکس نگه‌داشتن بیمار، سدیشن خفیف (خواب‌آوری خفیف) به او داده شود. در این حالت، بیمار آرام اما هوشیار است. برای انجام این درمان، به انتوبه (لوله‌گذاری) یا بیهوشی عمومی نیازی نیست، بنابراین از بروز عوارض احتمالی مربوط به این نوع بیهوشی جلوگیری میشود.
پس از درمان با دیسکوژل، بیمار باید چه مدت در بیمارستان بستری شود؟
در بیشتر موارد این یک عمل سرپایی است، یعنی بیمار به بیمارستان می‌رود، یک عمل جزئی انجام میشود و می‌تواند همان روز به خانه برگردد.
روند بهبودی پس از درمان با دیسکوژل چه مدت ممکن است طول بکشد؟
بهبودی در علائم بین هفته اول و ششم پس از تزریق دیسکوژل حاصل میشود، درحالی‌که این مدت معمولاً در مورد جراحی متداول و سنتی، به سه ماه می‌رسد.
نتایج حاصل از دیسکوژل چگونه است؟
با توجه به «مجله اختلالات و تکنیکهای ستون فقرات» چاپ اکتبر 2007، نتایج درمان از راه پوست برای فتق بین مهرهای کمر در 91.4 از موارد بسیار رضایت بخش گزارش شد. در مورد بیماران مبتلا به فتق دیسک پیچیده که با روش دیسکوژل تحت درمان قرار گرفتند (بیمارانی که دچار باریکی و تنگی کانال، فتق فورامینال یا فتق بیش‌ازحد آلرژیک ارائه دادند)، یک عمل اتوماتیک دیسککتومی از راه پوست نیز انجام شد. در گروه دیگری از بیماران، درمان دیسکوژل به همراه درمان رادیوفرکانسی انجام شد. نتایج این دو گروه آخر، به ترتیب 84٪ و 82٪ بسیار رضایت بخش گزارش شد.
میزان شکست در درمان با دیسکوژل چقدر است؟ چه تعداد بیمار بعداً به جراحی معمولی نیاز داشتند؟
طبق “مجله اختلالات و تکنیکهای ستون فقرات”، جراحی بعدی فقط در 0.7٪ (2/276 بیمار) موارد لازم بود.
آیا درمان با دیسکوژل مانع از درمان بعدی توسط جراحی معمولی میشود؟
یکی از مزایای دیسکوژل این است که آناتومی استخوان ستون فقرات را تغییر نمی‌دهد. این امر در صورت لزوم، انجام عمل جراحی بعدی را همیشه امکان‌پذیر باقی می‌گذارد.
میزان عود بیماری با درمان دیسکوژل چقدر است؟
در طی پنج سال کنترل، هیچ موردی از عود علائم بیماری وجود نداشت.
آیا درمان دیسکوژل باعث افتادگی بین مهرهای (فروپاشی دیسک) میشود؟
این روش تأثیری بر ارتفاع فضای بین مهرهای ندارد و تأثیر آن بر آناتومی ستون فقرات بسیار ناچیز است.
تنگستنی که برای دیسکوژل چه استفاده میشود، چیست؟
تنگستن یک عنصر رادیوپک (مات و غیر شفاف در برابر اشعه X) است و در واقع برای نشان دادن “ژل” تحت فلوئوروسکوپی در زمان واقعی است، که به پزشک در کنترل تزریق کمک می‌کند. علاوه بر این، در انجام مطالعات رادیولوژیک پس از مداخله، این ماده به پزشک این امکان را می‌دهد که بتواند تائید کند که جای دیسکوژل تزریق‌شده درست و مناسب است.
بعد از درمان با دیسکوژل از چه زمانی می‌توان فعالیت بدنی طبیعی خود را از سر گرفت؟
ازسرگیری فعالیت بدنی (همه‌چیز به نوع ورزش و بیمار موردنظر بستگی دارد) معمولاً سه تا شش هفته پس از درمان صورت می‌گیرد. درصورتی‌که مدت زمان لازم برای بهبودی مطلوب پس از جراحی معمولی سه ماه است.
در مورد دیسک‌های گردنی، آیا بعد از این درمان باید از بریس گردن استفاده کرد؟
خیر، زیرا لازم است ماهیچه‌های عضلات گردن تا آنجا که ممکن است دوباره تقویت شده و بهبودی عضلات در ناحیه تحت درمان را بهبود ببخشد، البته در دوره نقاهت نباید کار و فشار بیش‌ازحدی را به گردن وارد کرد.
ناحیه ستون فقرات بعد از مداخله جراحی ممکن است دچار چسبندگی‌هایی شود که این خود باعث دردی ناتوان‌کننده میشود. آیا دیسکوژل این نوع خطر را به حداقل می‌رساند؟
کاملاً، از آنجاکه این روش یکپارچگی ستون فقرات را حفظ می‌کند. عضلات مسئول حالت و پوستچر بدنی که در اطراف مهره‌ها واقع هستند، آسیب نمی‌بینند. به این ترتیب خطر القای چسبندگی‌های ایجاد شده توسط کلاژن و گیر افتادن رشته‌های عصبی که می‌توانند درد تیرکشنده‌ی موضعی را در حین حرکت ایجاد کنند، به حداقل می‌رسد.
