درد در قسمت پایین کمر: علت و درمان آن با فیزیوتراپی

درد پایین کمر دردی است که در ستون فقرات کمری رخ می‌دهد. این درد را می‌توان به 2 گروه عمده‌ی مکانیکی و فشاری تقسیم کرد. شرایط متعددی از جمله شکستگی مهره، کشیدگی عضلات اطراف ستون ‌مهره‌ها، آسیب رباط‌های ستون فقرات و پارگی یا ساییدگی مفاصل و دیسک‌های موجود در ستون فقرات می‌توانند منجر به درد مکانیکی شوند.

دردهای فشاری ناشی از فشار یا تحریک طناب نخاعی و اعصابی هستند که از ستون فقرات خارج می‌شوند. به‌عنوان مثال هنگامی که فتق دیسک بین‌مهره‌ای (شکستگی دیسک) رخ می‌دهد کانال نخاعی تحت فشار دیسک قرار می‌گیرد. این امر می‌تواند موجب بروز مشکلاتی برای رگ‌های اعصاب شود. فشار و یا تحریک ایجاد شده معمولا منجر به درد، بی‌حسی و تضعیف عضلات قسمتی از ستون فقرات می‌شود که محل عبور اعصاب هستند.

علل

دردهای مکانیکی و آسیب بافت‌های نرم معمولا علت شایع درد در پایین کمر هستند. منظور از آسیب‌های بافت نرم عبارتند ‌از آسیب وارده به دیسک بین مهره‌ای، اعمال فشار بر ریشه عصبی و حرکت نادرست مفاصل نخاعی.

کشیدگی عضله و کشیدگی رباط

گرفتگی و کشیدگی عضلات پایین کمر معمولا به‌طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و به‌ مرور زمان با انجام حرکات تکراری به ‌تدریج بیشتر می‌شود.

• کشیدگی عضله زمانی رخ می‌دهد که عضله به ‌دلیل کشیدگی بیش از حد دچار آسیب می‌شود.
• کشیدگی رباط معمولا ناشی از کشیدگی زیاد و یا پارگی رباط‌هایی است که استخوان‌ها را به‌هم متصل می‌کنند.

علل درد مزمن پایین کمر

هنگامی که درد بیش از 3 ماه طول کشیده و فراتر از روند بهبود طبیعی بدن باشد معمولا درد مزمن نامیده می‌شود. درد مزمن در قسمت پایین کمر با مشکلات دیسک، مشکلات مفصل و تحریک ریشه عصبی مرتبط است. علل رایج دردهای مزمن در پایین کمر شامل:

بیرون‌زدگی دیسک کمری

مرکز ژله‌ای مانند دیسک کمری ممکن است از طریق لایه سخت بیرونی دچار آسیب شده و ریشه عصب مجاور را تحریک کند. از آن‌جایی که قسمت بیرون زده دیسک سرشار از پروتئین است در نتیجه هنگام رسیدن به ریشه عصب دچار التهاب می‌شود. این التهاب همراه با فشار وارده به عصب منجر به درد در ناحیه ریشه عصب می‌شود. دیواره دیسک توسط فیبرهای عصبی زیادی پوشیده شده‌ است در نتیجه کوچکترین پارگی در دیواره دیسک موجب درد شدیدی می‌گردد.

بیماری خرابی دیسک بین‌مهره‌ای

هنگام تولد، دیسک‌های بین مهره‌ای پر از آب و در وضعیت سلامت کامل قرار دارند. اما گذشت زمان و روند افزایش سن، موجب می‌شود دیسک‌های بین مهره‌ای مقداری از آب خود را از دست داده و به‌مرور تخریب شوند. از دست دادن آب موجب تضعیف دیسک وعدم تحمل فشارهای وارده می‌گردد. این امر موجب می‌شود فشارها به دیواره دیسک منتقل شده و در نتیجه‌ پارگی، درد و تضعیف دیسک منتهی به فتق یا بیرون‌زدگی دیسک ‌گردد. این امر ممکن است موجب تخریب دیسک و یا تنگی کانال نخاعی شود.

اختلال مفصل ساکروایلیاک

نقش مفصل ساکروایلیاک (خاجی- خاصره‌ای) اتصال ساکروم درانتهای ستون فقرات به دو طرف لگن است. این مفصل که بسیار محکم و کم‌تحرک است شوک و تنش بین قسمت فوقانی و تحتانی بدن را جذب می‌کند. التهاب مفصل ساکروایلیاک (ساکروایلئیت)، حرکت زیاد و یا کم آن موجب درد شدیدی می‌گردد.

تنگی کانال نخاعی

این وضعیت که‌ به ‌دلیل تنگ ‌شدن کانال نخاعی صورت می‌گیرد موجب درد شدیدی در بیمار می‌گردد. کانال نخاعی در اصل محل قرارگرفتن ریشه‌های عصبی است. تنگی کانال ‌نخاعی ممکن است به ‌صورت مرکزی، تنگی سوراخ بین مهره‌ای و یا هر دو حالت بوده و ممکن است تنها در یک سطح پایین کمر و یا سطوح مختلف پایین کمر رخ دهد.

اسپوندیلولیستزیس

اسپوندیلولیستزیس یا همان لغزش مهره‌ای هنگامی رخ می‌دهد که یک مهره‌ روی مهره مجاور سر می‌خورد. 5 نوع لغزش مهره‌ای وجود دارد اما در این بین، نوع دوم به‌ دلیل شکستگی در محل استخوان بین مفصل فاستی و یا بی‌ثباتی مکانیکی مفاصل (تخریب) می‌توان گفت که شایع‌ترین نوع لغزش مهره‌ای است. بی‌ثباتی کمر و اعمال فشار بر اعصاب پا منجر به درد شدید در بیمار می‌گردد.

استئو آرتریت

این بیماری منجر به سایش و تخریب مفاصل می‌گردد. از علائم استئوآرتریت می‌توان به درد، التهاب، بی‌ثباتی و انواع تنگی نخاعی اشاره کرد. این بیماری ممکن است در یک سطح و یا سطوح مختلف ستون فقرات پایین‌تر رخ دهد. استئو آرتریت ستون فقرات یا آرتروز با افزایش سن و پیری در ارتباط است و به‌ تدریج پیشرفت می‌کند. این بیماری به اسپوندیولیز یا بیماری تخریب مفاصل نیز معروف است.

تغییر شکل (دفورمیتی)

انحنای غیرطبیعی ستون فقرات ممکن است به 2 شکل اسکولیوز(پشت کج) و یا کیفوز (گوژپشتی) مشاهده شود. انحنا و تغییر شکل ستون فقرات اگر منتهی به تخریب دیسک‌ها‌، مفاصل فاست، مفاصل ساکروایلیاک و تنگی نخاعی گردد موجب درد شدیدی در بیمار خواهد شد.

ضربه یا آسیب

مواردی چون شکستگی حاد یا جابه‌جایی ستون فقرات می‌تواند موجب درد شدیدی در بیمار گردد. درد در قسمت پایین کمر که معمولا بعد از تروما یا آسیب‌هایی چون حوادث رانندگی و افتادن رخ می‌دهد باید از نظر پزشکی مورد ارزیابی و بررسی دقیق قرار گیرد.

شکستگی فشاری

شکستگی فشاری که معمولا در مهره‌های استوانه‌ای رخ می‌دهد موجب پیدایش حفره و یا ترک در استخوان می‌گردد. شکستگی فشاری با درد فراوانی همراه است. این شکستگی که معمولا به ‌دلیل فقدان تراکم استخوانی ناشی از بیماری پوکی استخوان رخ می‌دهد یکی از رایج‌ترین نوع شکستگی‌های استخوانی بوده و در افراد مسن بیشتر مشاهده می‌شود.

علائم

علائم درد در پایین کمر به علت درد بستگی داشته و در بین افراد متغییر است. علائم درد پایین کمر عبارتند از:

• اسپاسم، گرفتگی وخشکی عضله
• دردپا، گزگز، بی‌حسی و ضعف
• درد و خشکی عضله که با گذشت زمان بیشتر شده و معمولا 3 تا 6 ماه ادامه دارد.

تشخیص

بررسی سوابق بیماری، وضعیت سلامتی و معاینه فیزیکی از مراحل تشخیص پزشکی درد پایین کمر است. آزمایش‌های مختلفی چون آزمایش خون، ادرار، تصویربرداری ساده با اشعه ایکس، سی ‌تی‌ اسکن، ام‌آر‌آی، اسکن استخوان، آزمایش‌های اعصاب از جمله الکترومیوگرافی یا نوار عضله و نوارعصب در تشخیص علت درد پایین کمر کمک شایانی به پزشکان می‌کنند.

درمان درد پایین کمر

استراحت

استراحت کردن در بسیاری از انواع کمردردها ساده‌ترین و راحت‌ترین راه ‌حل و درمان شناخته شده‌ است. در چنین شرایطی بهتر است به مدت 1 یا 2 روز از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت زیاد کمر خودداری کرد.

یخ درمانی

یکی از راه‌های کاهش درد قراردادن یخ روی ناحیه درد است. یخ موجب کاهش جریان خون به نقطه درد شده و در نتیجه التهاب نیز کمترمی‌شود. این عمل باعث می‌شود گیرنده‌های درد در ناحیه کمر مختل شده و درد از بین برود.

گرمادرمانی

گرما موجب شل‌ شدن عضلاتی می‌شود که به ‌دلیل گرفتگی درد می‌کنند. ترکیب سرما و گرما تاثیر فوق‌العاده‌ای در درمان کمردرد خواهند داشت.

دارو

• استامینوفن (تیلنول) و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن
• شل‌کننده‌های عضلانی: این داروها در مواقعی که فرد دچار اسپاسم عضلانی شدید و توام با درد در پایین کمراست موجب شل کردن عضلات و رفع درد می‌شوند.

تزریق استروئید

معمولا تزریق استروئید یا داروی بیهوشی زمانی توصیه می‌شود که درد در پایین کمر مزمن و شدید است. تزریق استروئید موجب کاهش موقت دردهایی (پا) می‌شود که مرتبط به کمر هستند.

تزریق اوزون

فتق یا بیرون‌زدگی دیسک یکی از شایع‌ترین علت جراحی ستون ‌فقرات پایین کمری است. بسیاری از پزشکان در چنین شرایطی از تزریقات استروئیدی اپیدورال استفاده می‌کنند. البته شایان ذکر است که میزان موفقیت و تاثیر مثبت تزریق استروئیدی اپیدورال محدود است.

تزریق داخل دیسکی گاز اوزون در واقع جایگزین مناسب تزریق استروئیدی اپیدورال و جراحی دیسککتومی است. از آن جایی که تزریق گاز اوزون موجب کاهش اندازه دیسک می‌شود، نتیجه حاصل از این درمان معمولا مثبت و رضایت‌بخش است.

پی‌ آر‌ پی

مطالعات حاکی از آن است که تزریق داخل دیسکی پی‌آر‌پی (پلاسمای غنی شده پلاکتی) برای درمان درد پایین کمر موجب بهبود درد و عملکرد بدنی بیمار می‌گردد.

تزریق پی ‌آر پی (PRP) در دیسک که با کمک اشعه ایکس صورت می‌گیرد، کمک می‌کند سلول‌های بافت تخریب‌ شده و از بین رفته را ترمیم نمایند. تزریق پی ‌آر پی، پارگی دیواره بیرونی دیسک را ترمیم و پر می‌کند. جنبه جالب تزریق پی‌ آر پی یا پلاکت درمانی این است که در این روش توانایی ذاتی خود بیمار برای بهبود کنترل می‌شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی کمک می‌کند بخشی از درد پایین کمر بیمار بهبود یابد. هدف از فیزیوتراپی بازگرداندن عملکرد حرکتی بدن بدون درد و حفظ بهبودی و سلامتی بدن برای مدت طولانی است.  فیزیوتراپیست‌ها برای دستیابی به اهداف مورد نظر از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. مواردی چون درمان‌های دستی، ورزش درمانی، سوزن خشک یا روش‌های الکتریکی جزء درمان‌های فیزیوتراپی هستند.

شاک‌ویو تراپی

شاک ویو تراپی نوعی درمان غیرتهاجمی است که با ایجاد شوک‌های کوچک متمرکز بر روی بدن یا داخل بدن منجر به تحریک فرایند خودترمیمی طبیعی بدن می‌شود. این روش درحال حاضر برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از جمله درد پایین کمر استفاده می‌شود. شاک ویو تراپی قابلیت خودترمیمی بدن را تحریک و موجب کاهش و تسکین درد می‌شود.

لیزردرمانی کم توان

لیزردرمانی کم‌توان یا سرد در حقیقت برای درمان درد پایین کمر استفاده می‌شود. این روش در اصل نوعی درمان غیرتهاجمی است که از طریق تابش نور با شدت پایین صورت می‌گیرد. دستگاه لیزر کم‌توان قادر است طول موج خاصی از نور را بدون حرارت، صدا و یا لرزش ساطع کند. لیزردرمانی کم‌توان عملکرد سلول‌های بافت همبند را تحریک و موجب تسریع بهبود بافت همبند می‌گردد. این روش در حقیقت به‌عنوان عامل ضدالتهابی عمل می‌کند.

درمان دستی

درمان دستی روش دیگر درمان درد در قسمت پایین کمر است. درمان دستی شامل دستکاری ستون فقرات به‌ منظور درمان عضلات و مفاصل است.

درمانگران فیزیکی با بکارگیری درمان‌های دستی سعی دارند با رفع تنش عضلانی کمر و خشکی مفاصل به کاهش درد و بهبود انعطاف‌پذیری کمر کمک کنند.

ماساژ

از آن‌جایی که ماساژ موجب بهبود جریان خون می‌شود، در نتیجه تاثیر فراوانی در رفع گرفتگی و درد عضله دارد. شل شدن عضلات بعد از ماساژ موجب می‌شود عملکرد حرکتی عضله بهبود یابد.

جراحی بسته (تزریق اپیدورال)

 تزریق اپیدورال نوع دیگر درمان درد در پایین کمر است. در این روش مایعی که حاوی استروئید و داروی بی‌حسی موضعی است در فضایی به‌ نام اپیدورال که طناب نخاعی را احاطه کرده تزریق می‌شود. وجود داروی بی‌حسی موضعی در تزریق، درد پایین کمر را به ‌طور موقت قطع کرده و استروئید موجب کاهش تورم و التهاب می‌شود.

طب سوزنی

شواهد حاکی از آن است که تاثیر طب سوزنی بیشتر از داروهای مسکن است. این شیوه با بهبود علائم درد پایین کمر بهتر از درمان‌های مصنوعی و حتی در برخی موارد بهتر از داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی عمل می‌کند. در طب سوزنی، سوزن‌ها با تغییر مسیر واکنش اعصاب التهاب اطراف مفاصل را کاهش می‌دهند.

حرکات ورزشی مناسب درد پایین کمر

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص حرکات ورزشی مناسب درد پایین کمر اینجا را کلیک کنید.

• پلانک

• دستگاه کشش پشت کمر

• حرکات ورزشی با توپ سوئیسی

• بلند کردن ران‌ها درحالت خوابیده و معکوس

• حرکت پل یا بلند کردن باسن

• حرکت مار کبری