شکستگی استخوان ران و درمان به وسیله ی روش های طب فیزیکی

شکستگی استخوان ران (فمور) در سه ناحیه اتفاق می‌افتد: سر/ گردن استخوان (سر فوقانی استخوان نزدیک لگن)، بدنه اصلی استخوان یا سر پایینی استخوان نزدیک زانو. استخوان زمانی می‌شکند که ضربه‌ای شدید به استخوان ران وارد شود. عامل ایجاد این ضربه ممکن است وزن بدن بیمار، برای مثال هنگام زمین خوردن، یا اصابت اشیاء، مانند زمان تصادف، باشد. شکستگی استخوان ران که به صورت ترک‌های ساده و کوتاه باشد، معمولاً نیازی به جراحی ندارد.

انواع شکستگی استخوان ران

شکستگی استخوان فمور انواع مختلفی دارد که برحسب نیروی عامل شکستگی ایجاد می‌شود. ممکن است قطعات استخوان شکسته جابجا نشود یا این که قطعات شکسته جابجا شود؛ همچنین شکستگی گاهی بسته است و پوست آسیبی نمی‌بیند، اما گاهی باز است و استخوان از پوست بیرون می‌زند.

پزشکان برای توصیف شکستگی از سیستم طبقه‌بندی خاصی استفاده می‌کنند. شکستگی استخوان ران با توجه به موارد زیر طبقه‌بندی می‌شود:

• محل شکستگی: بدنه استخوان ران به سه منطقه دیستال، میانی، پروکسیمال تقسیم‌بندی می‌شود.
• الگوی شگستگی: برای مثال استخوان در جهت‌های مختلفی مانند عرضی، طولی یا از وسط می‌شکند.
• این که پوست و عضله بالای استخوان در اثر آسیب دیدگی پاره شده است یا خیر.

شایع‌ترین نوع شکستگی‌های بدنه استخوان ران عبارت است از:

شکستگی عرضی

شکستگی عرضی نوعی شکستگی به صورت خط افقی صاف است که از بدنه استخوان ران رد می‌شود.

شکستگی مایل

شکستگی مایل به صورت خطی مورب در عرض بدنه استخوان ایجاد می‌شود.

شکستگی مارپیچ

خط شکستگی، مانند خط رنگی روی آب نبات چوبی، دور بدنه استخوان می‌پیچد. وارد شدن نیروی چرخشی به ران باعث این نوع شکستگی می‌شود.

شکستگی چندتکه‌ای

استخوان در شکستگی چند تکه‌ای به سه یا چند قطعه می‌شکند. تعداد قطعات استخوان در اکثر موارد تابعی از شدت نیرویی است که باعث شکستگی شده است.

شکستگی باز

اگر استخوان به شکلی بشکند که قطعات استخوان از پوست بیرون بزند یا زخم تا استخوان شکسته پیش برود، شکستگی از نوع باز یا ترکیبی خواهد بود. شکستگی‌های باز غالباً آسیب بسیار بیشتری به رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات اطراف می‌زند. در شکستگی باز احتمال بروز عوارض، به ویژه عفونت، بیشتر است و زمان التیام نیز طولانی‌تر است.

علائم

شایع‌ترین علائم شکستگی استخوان ران عبارت است از:

• درد
• ناتوانی در راه رفتن یا تحمل وزن روی پا
• بدشکلی یا ناپایداری پا
• برجسته شدن پوست توسط استخوان یا بیرون زدن استخوان از پوست و پاره شدن پوست
• بی‌حس شدن کف پا در بعضی مواقع

تشخیص

متخصصین برای ارزیابی وضعیت بیماری که دچار شکستگی ران پا شده است،روش‌های زیر را دنبال می‌کنند:

معاینه و بررسی

پزشک باید از شرایطی که منجر به آسیب دیدگی شده است، کاملاً اطلاع داشته باشد. همچنین بیمار باید داروهای مصرفی فعلی خود را به پزشک اطلاع دهد.

پزشک پا را پس از معاینه چشمی لمس می‌کند تا وجود ناهنجاری را در استخوان ران تشخیص دهد.  اگر بیمار هوشیار باشد، پزشک از بیمار می‌خواهد که انگشتان پا را حرکت دهد تا حس و قدرت عضله را بررسی کند و متوجه شود که آیا مچ و کف پا حس دارد یا خیر.

آزمایش‌ها

آزمایش‌های زیر نیز برای تایید تشخیص شکستگی انجام می‌شود:

رادیوگرافی

شکستگی استخوان و جابجا شدن آن، به صورت فاصله بین استخوان‌های شکسته، در تصاویر رادیوگرافی دیده می‌شود. همچنین تعداد استخوان‌های شکسته نیز در عکس مشخص می‌شود. رادیوگرافی برای تشخیص آسیب دیدگی مفصل زانو یا مچ پا و شکستگی استخوان فیبولا (نازک نی) نیز مفید است.

سی تی اسکن

پزشک گاهی پس از مشاهده تصاویررادیوگرافی، دستور سی تی اسکن پا می‌دهد تا متوجه شود که آیا شکستگی تا مفصل مچ پا یا زانو نیز پیش رفته است یا خیر. سی تی اسکن تصویری مقطعی از اعضاء بدن را نشان می‌دهد و اطلاعات ارزشمندی را درباره شدت شکستگی در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

درمان

روش‌های درمانی که به بهبود  شکستگی استخوان ران پا کمک میکنند عبارتند از:

فیزیوتراپی

استخوان شکسته غالباً به خوبی جوش می‌خورد، اما معمولاً عارضه‌های شایع و قابل درمان دیگری نیز، مانند پارگی تاندون و خشکی مداوم مفصل نیز وجود دارد. ممکن است پزشک این عارضه‌ها را تشخیص ندهد، چون بیمار پس از باز کردن گچ هنوز درد دارد و به همین دلیل گاهی بعضی عارضه‌ها تشخیص داده نمی‌شود. متخصص فیزیوتراپی و متخصص طب فیزیکی وضعیت را ارزیابی می‌کند و این عارضه‌ها را تشخیص می‌دهد و درمان می‌کند تا بیمار قدرت، عملکرد و دامنه حرکتی معمول خود را هر چه سریع‌تر بازیابد.

آب درمانی

ازآنجایی که آسیب دیدگی استخوان ران بر توانایی بیمار برای نگهداشتن وزن بدن هنگام ایستادن اثر می‌گذارد، در ابتدا آب درمانی به بیمار، در حالت ایستاده در آبی تا قفسه سینه، توصیه می‌شود. نیروی شناوری آب وزن بدن را نگه می‌دارد تا بیمار بتواند ورزش‌هایی را انجام دهد که انجام آنها روی زمین خشک بسیار برایش دردناک است. فایده دیگر ورزش کردن در آب این است که آب در برابر حرکت مفصل ران و پا در محدوده دامنه حرکتی، مقاومت ایجاد می‌کند.

ورزش درمانی

انواع روش‌های ورزش درمانی که برای درمان شکستگی استخوان ران استفاده می‌شوند عبارتند از:

تمرین‌های تقویتی

پس از آن که استخوان مدتی بی‌حرکت نگه داشته می‌شود تا جوش بخورد، باید برای تقویت آن حرکات قدرتی انجام داد؛ برای مثال مفاصل ران و زانو را در برابر مقاومت حرکت داد تا ران و مفصل ران قدرت خود را بازیابد. در ابتدا انقباض‌های عضلانی ساده‌ای با هدف به فعالیت واداشتن عضلات به بیمار آموزش داده می‌شود و به تدریج تمرین‌هایی در برنامه ورزشی گنجانده می‌شود که از وزن بدن به عنوان مقاومت استفاده می‌کند. متخصص به موازات بهبود یافتن بیمار، شیوه استفاده از کش‌های مقاومتی و دستگاه وزنه‌برداری یا وزنه آزاد را برای افزایش مقاومت عضلات آموزش می‌دهد. این تمرین‌ها با اسکات جزئی یا حرکت‌هایی مانند انقباض عضلات چهارسر شروع می‌شود که در آن عضلات ران منقبض می‌گردد و زانو به تخت فشرده می‌شود.

تمرین‌های دامنه حرکتی

حرکت‌هایی که مفاصل ران را مجبور به خمش و کشش می‌کند، نمونه‌ای از تمرین‌های دامنه حرکتی محسوب می‌شود. هدف از این حرکات افزایش توانایی بیمار برای خم و راست کردن استخوان ران پس از آسیب دیدگی است. متخصص طب فیزیکی میزان حرکت مناسب را تعیین می‌کند و حرکت‌های زنجیره‌ای جنبشی (سینتیک) را برای درگیر کردن مچ پا، زانو و مفصل ران آموزش می‌دهد تا دامنه حرکتی این بخش‌ها نیز همزمان با ران افزایش یابد. این نرمش‌ها شامل خم کردن رو به جلو و عقب زانو و مفاصل ران و حرکت دادن پا رو به پهلو و عقب، به سمت مرکز بدن، می‌شود.