کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو، درمان با طب فیزیکی

چهار رباط مهم در زانو وجود دارد که ممکن است بنا به دلایلی دچار آسیب شوند. رباط‌های زانو در پی حادثه و آسیب ممکن است دچار کشیدگی و یا پارگی شوند. پارگی رباط‌ها یا به‌ صورت جزئی و یا کامل اتفاق می‌افتد. پارگی جزئی زمانی رخ می‌دهد که برخی از الیاف‌های تشکیل دهنده رباط دچار پارگی شوند و پارگی کامل هنگامی که رباط به طور کامل پاره شود اتفاق می‌افتد.

از علائم آسیب رباط زانو می‌توان به درد، تورم، حساسیت به لمس زانو، کبودی و کاهش حرکات در زانو اشاره کرد. این عارضه ممکن است موجب ناپایداری مفاصل زانو و در نهایت اختلال در راه‌ رفتن یا به‌ عبارتی لنگان لنگان رفتن شود. درمان رباط زانو به عوامل مختلفی از جمله نوع رباط آسیب دیده و فعالیت و حرکات بیمار بستگی دارد

علل پارگی رباط صلیبی زانو

عوامل مختلفی وجود دارد که ممکن است موجب آسیب رباط‌های زانو شوند. در این قسمت به معرفی برخی از علت‌های این عارضه می‌پردازیم:

• ضربه مستقیم به زانو و یا با زانو ضربه زدن
• حرکت و کشیده‌شدن بیش از حد زانو: این حالت ممکن است هنگام افتادن پیش آید به‌عنوان مثال افتادن ناشیانه در حین ورزش و یا بعد از یک حرکت ناگهانی

آسیب رباط جانبی میانی (MCL)

رباط جانبی میانی ممکن است در هر ورزش و در هر گروه سنی دچار آسیب شود. به‌عنوان مثال در طول ورزش راگبی و یا تکل زدن در فوتبال هنگامی که پا بیش از حد کشیده شده و همزمان ضربه می‌بیند می‌تواند منجر به آسیب رباط جانبی میانی در زانو شود.

آسیب رباط جانبی کناری (LCL)

این نوع آسیب به نسبت آسیب رباط جانبی میانی خیلی شایع نمی‌باشد. علت این امر این است که  اغلب پای مقابل مانع اصابت ضربه به داخل زانو می‌شود. (معمولا ضربه مستقیم به داخل زانو منجر به آسیب رباط جانبی کناری می‌گردد.)

گاهی ‌اوقات به‌عنوان مثال هنگام تکل زدن در فوتبال و یا در طول ورزش راگبی هنگامی که پا بیش از حد به جلو کشیده می‌شود و امکان محافظت پای مقابل نباشد رباط جانبی کناری در زانو دچار آسیب می‌شود.

آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL)

این نوع آسیب اغلب در طول ورزش‌هایی پرتحرک نظیر فوتبال، بسکتبال، اسکی و تنیس اتفاق می‌افتد. عوامل مختلفی از جمله با زانو به زمین خوردن یا چرخش سریع زانو در جهت مخالف در حالی‌که زانو کمی خم است می تواند موجب پارگی رباط صلیبی قدامی در زانو شود.

آسیب رباط صلیبی خلفی (PCL)

عوامل متعددی ممکن است موجب پارگی رباط صلیبی خلفی شود. به‌عنوان مثال اصابت جلوی زانو به داشبورد ماشین در حین تصادفات رانندگی می‌تواند موجب عقب رفتن قسمت بالای ساق پا در محل مفصل زانو شده و در نهایت رباط صلیبی خلفی دچار آسیب شود. در برخی موارد به عنوان مثال در مسابقات فوتبال افتادن روی زمین با زانوی خمیده و یا وارد شدن ضربه از جلو به زانو در حالی ‌که پا کاملا به جلو کشیده شده ممکن است منجر به چنین عارضه‌ای شود.

علائم

علائم کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو شامل:

• صدا دادن زانو: هنگامی که رباط به‌ طور کامل پاره می‌شود ممکن است هنگام آسیب صدایی شنیده و یا احساس شود.
• ورم زانو: هنگامی که رباط صلیبی زانو دچار آسیب می‌شود ممکن است داخل زانو مقداری خونریزی کرده و منجربه تورم زانو شود. مقدار تورم زانو معمولا به شدت آسیب رباط بستگی دارد.
• زانو درد: در این حالت نیز میزان درد معمولا به شدت آسیب بستگی دارد.
• حساسیت به لمس زانو: در حالتی که کشیدگی رباط‌ها جزئی باشد اغلب حساسیت به لمس زانو خفیف است. اما در موارد حاد و یا پارگی کامل رباط، حساسیت به لمس زانو بسیار شدید می‌باشد.
• عدم استفاده از زانو و یا حرکت زانو به‌طور طبیعی: دامنه حرکت زانو در پارگی کامل رباط زانو اغلب به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد درحالی‌که در کشیدگی‌های خفیف امکان حرکت نسبی زانو وجود دارد.
• احساس عدم ناپایداری در زانو و یا عدم تعادل هنگام ایستادن: این حالت نیز اغلب به شدت آسیب زانو بستگی دارد. در صورتی که کشیدگی زانو خفیف و جزئی باشد معمولا امکان ایستادن روی پا وجود دارد.
•  در برخی موارد البته نه همیشه مقداری کبودی اطراف زانو به‌چشم می‌خورد. این حالت موقت بوده و بعد از مدتی از بین می‌رود.

تشخیص

در صورتی که احساس می‌کنید رباط صلیبی زانوی شما دچار آسیب شده بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. معمولا در طول جلسه ویزیت، سوالاتی در خصوص آسیب، علت عارضه و جای درد در زانو از بیمار پرسیده می‌شود.

در برخی مواقع جهت اطمینان از آسیب جدی رباط زانوی بیمار ممکن است آزمایش‌هایی نظیر اسکن اولتراسوند و یا اسکن ام ‌آر ای نیاز باشد. در این آزمایش‌ها معمولا هر نوع پارگی و یا آسیب رباط‌های زانو قابل تشخیص می‌باشند. اشعه ایکس زانو در مواقعی که احتمال شکستگی وجود داشته باشد توصیه می‌شود.

درمان پارگی رباط صلیبی

استراحت

توصیه می‌شود به ‌مدت 48 تا 72 ساعت بعد از آسیب بیمار استراحت مطلق کرده و برای جلوگیری از اعمال وزن روی زانوی آسیب دیده ازعصا استفاده کند. البته بسیاری از پزشکان با عدم تحرک زانوی آسیب دیده برای مدت طولانی موافق نیستند.

یخ

بهتر است بلافاصله بعد از آسیب به‌ مدت 10 تا 30 دقیقه از یخ استفاده کرد. تحقیقات حاکی از آن است که قرار دادن یخ روی زانوی آسیب‌دیده کمتر از 10 دقیقه تاثیر کمتری در بهبود عارضه داشته و از طرفی بیشتر از 30 دقیقه نیز موجب آسیب پوست می‌گردد. با قرار دادن تعدادی یخ داخل کیسه پلاستیکی و یا حوله می‌توان به راحتی کیسه یخ تهیه کرد. لازم به ذکر است که نباید یخ را به‌طور مستقیم روی پوست قرار داد چراکه این کار به‌نوعی موجب سوختگی پوست می‌شود.

فشرده‌سازی

فشرده کردن زانو یا همان باندپیچی زانو با کمک باندهای طبی نه‌تنها موجب کاهش تورم می‌شود بلکه به مفاصل زانو کمک شایانی می‌کند. لازم به ذکر است که زانو باید به ‌گونه‌ای باندپیچی شود که خیلی سفت وغیرقابل تحمل نباشد چراکه این حالت موجب قطع جریان خون می‌گردد.

بلند کردن زانو

بلند کردن زانو کمک شایانی به کاهش تورم و پارگی رباط زانو می‌کند. توصیه می‌شود هنگام نشستن یک بالشتک کوچکی را زیر زانوی آسیب دیده قرار داده و زانو را کمی از سطح زمین بلندتر نگه دارید.

گرما

وان آب گرم، سونا و کیسه آب گرم با بهبود جریان خون تاثیر چشمگیری در بهبود زانوی آسیب دیده دارند. نکته مهم این نوع درمان این است که هنگام افزایش تورم بهتر است از ادامه گرما درمانی اجتناب کرد. اغلب بعد از 72 ساعت تورم کمتر شده و گرما به ‌تدریج موجب تسکین درد می‌شود.

دارو

• پاراستامول و کدئین: پاراستامول تاثیر خوبی در تسکین درد دارد. توصیه می‌شود پاراستامول را به‌ مدت چند روز به‌طور منظم و مرتب مصرف کرد.
• مسکن‌های ضد التهابی: این داروها که به داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز معروف هستند موجب کاهش درد، التهاب و تورم می‌گردند. این دروها دارای انواع مختلفی بوده و با برندهای مختلف به بازار عرضه می‌شوند. به‌عنوان مثال داروهایی نظیر استامینوفن و ایبوپروفن را می‌توان بدون نسخه و از داروخانه‌ها تهیه کرد.

بریس زانو

متخصصین اغلب با توجه به نوع آسیب رباط صلیبی استفاده از زانوبند (بریس) را به بیمار توصیه می‌کنند. پوشیدن زانوبند کمک می‌کند تا بهبود کامل رباط آسیب دیده زانو در وضعیت مناسبی قرار گرفته و به‌خوبی محافظت شود. مکانیسم زانوبندها به گونه‌ای است که هیچ محدودیتی در خم شدن و یا گسترش حرکات مفاصل زانو ایجاد نمی‌کنند. با پوشیدن زانوبند امکان حرکت و چرخش زانو از سمتی به سمت دیگر وجود ندارد.

پی ‌آر پی

تزریق پی ‌آر پی (PRP) به‌عبارتی پلاسمای غنی از پلاکت نوعی درمان جایگزین دارو است. پی ‌آر پی دارای فاکتورهای رشد بوده و تاثیر چشمگیری در روند طبیعی التیام و بهبود بافت مفصلی زانو یا رباط آسیب دیده دارد. فاکتورهای رشد موجود در پی‌ آر پی به سلول‌های بنیادی تبدیل نمی‌شوند اما به ‌دلیل ویژگی احیاکنندگی که دارند ضد التهاب بوده و موجب جذب و تولید سلول‌های بنیادی می‌شوند. از این روش می‌توان در درمان مشکلات مفصلی زانو و پارگی رباط‌های زانو استفاده کرد.

اوزون درمانی

تزریق گاز ترمیم‌کننده یا احیا کننده اوزون کمک شایانی به درمان مفاصل، تاندون‌ها و رباط‌ها می‌کند. اوزون عامل احیاکننده برتری است که تاثیر فراوانی در درمان مشکلات مفاصل، تاندون‌ها و درد رباط‌ها از جمله آسیب رباط صلیبی زانو دارد.

ماساژ

با وجود این‌که، ماساژ ممکن است خونریزی و تورم را افزایش دهد اما با این ‌‌حال ماساژ ملایم با بهبود جریان خون در زانو در نهایت موجب تسکین درد می‌گردد.

الکتروتراپی

الکتروتراپی یا به‌ عبارتی تحریک الکتریکی عصب از راه پوست معمولا با کمک الکترودهایی که روی پدهای کوچک و چسبنده قرار دارند صورت می‌گیرد. این الکترودها از طریق سیم به باطری متصل می‌شوند. در این روش درمانی جریان الکتریکی با قرار دادن الکترودها روی ناحیه درد، به پوست منتقل شده و با تحریک اعصاب حسی موجب کاهش درد ناشی از آسیب رباط صلیبی زانو می‌گردند. در الکتروتراپی بسیاری از بیماران احساس سوزش خفیفی می‌کنند.

شاک‌ویو تراپی

شاک‌ویو تراپی یا به‌ عبارتی شوک خارج از بدن روش درمانی نوین و غیر جراحی است که با ارسال امواج صوتی پرقدرت به قسمتی از بدن موجب کاهش درد و همچنین ترویج بهبود بافت نرم آسیب دیده می‌گردد. مطالعات حاکی از آن است که شاک‌ویو تراپی تاثیر خوبی در کاهش التهاب، تجزیه بافت اسکار و بهبود بافت دارد. این نوع روش درمانی برای افرادی که رباط زانوی آن‌ها آسیب دیده و نتیجه مطلوبی از درمان‌های پزشکی قدیمی کسب نکرده‌اند می‌تواند جایگزین مناسبی برای درمان‌های قدیمی و حتی جراحی‌ها باشد.

ورزش

درخت

برای انجام این حرکت طبق تصویر، در حالت ایستاده قرار گرفته و انگشت‌های پاها را به‌ سمت جلو و دست‌ها را روی ران خود بگذارید. زانوی راست را تا ارتفاع ران بالا بیاورید. ران راست را محکم کرده و کف پای خود را روی ران چپ یا قسمت داخلی ران خود قرار دهید. هنگام انجام حرکت بهتر است به نقطه ثابتی خیره شوید. این حالت را در ابتدا به ‌اندازه‌ی 5 بار نفس کشیدن حفظ کرده و سپس تا 10 بار نفس کشیدن افزایش داده و سعی کنید تا 1 دقیقه ادامه دهید. این حرکت را با پای چپ خود نیز تکرار کنید.

حرکت کشویی پاها

دراز بکشید و پاهای خود را روی دیوار قرار دهید. قوزک پاها را به حالت ضربدر از روی یکدیگر عبور داده و زانو را کمی خم کنید. پاشنه پاهای خود را در حالت خم‌شدن و باز شدن روی دیوار به بالا و پایین حرکت دهید. این حرکت را در 3 ست 20 تایی تکرار کنید. قوزک‌ پاها را تعویض کرده و حرکت را به ‌شیوه قبل ادامه دهید.

تقویت عضلات چهارسر ران در حالت نشسته

روی زمین نشسته و پاهای خود را مقابل خود صاف دراز کنید. شانه‌های خود را در راستای کمر و ستون فقرات خود قرار دهید. به آرامی دست‌ها به زمین فشار داده و عضلات چهارسر ران را به استخوان ران نزدیک کنید. عضلات را به حالت عادی بازگردانید. این حرکت را در 3 ست 20 تایی تکرار کنید.

حرکت کودک

روی زانو نشسته و به جلو خم شوید. دست‌ها را کنار پاها به عقب دراز کنید و پیشانی خود را روی زمین قرار دهید. تا جایی‌که می‌توانید در این حالت خود را حفظ کنید. در صورتی که احساس درد و ناراحتی کردید حرکت را متوقف کنید. با مرور زمان و به ‌تدریج باسن خود را به پاشنه‌ی پاها نزدیک کنید.

حرکت لانج بلند

طوری بایستید که پاهایتان کنار هم باشد. دست‌ها را روی ران‌ها قرار دهید. زانوی راست را در راستای قوزک پا خم کرده و پای چپ را یک قدم عقب قرار دهید. زانو را به ‌آرامی خم کرده و پای چپ را صاف بکشید. هنگام انجام حرکت کششی دقت کنید که زانوی راست شما قفل نکند. این حرکت را در 3 ست 10 تایی تکرار کنید. سپس پای خود را عوض کرده و حرکت را به شیوه قبل ادامه دهید.