درد شکستگی استخوان مچ پا ، درمان با فیزیوتراپی و ورزش

ترک جزئی یا کامل استخوان را شکستگی می‌گویند. شکستگی‌های مچ‌پا را به دو گروه صدمات طبقه‌بندی می‌کنند: صدمات جداشدگی کمتر حادتر (بخش‌های جزئی از استخوان ازجا کنده می‌شوند) و شکستگی‌های حاد از نوع متلاشی‌شدن استخوان درشت‌نی و نازک‌نی یا هر دو استخوان. شکستگی‌های مچ‌پا از جمله آسیب‌های شایع هستند و بیشتر اوقات بدلیل پیچ‌خوردن مچ‌ پا به داخل یا بیرون اتفاق می‌افتند. بسیاری از مردم شکستگی قوزک‌پا را با رگ‌به‌رگ‌ شدن آن اشتباه می‌گیرند، اما باید بگوییم این دو مقوله‌ای کاملا جدا از هم هستند و به تشخیص صحیح و فوری نیاز دارند. بعضی‌ اوقات دو عارضه همزمان رخ می‌دهند.

انواع شکستگی مچ پا

به‌طورکلی شکستگی‌های مچ‌پا را در دو گروه تقسیم‌بندی می‌کنند:

• شکستگی‌های پایدار مچ‌پا: مفصل مچ‌پا آسیبی نمی‌بیند.
• شکستگی‌های ناپایدار مچ‌پا: مفصل مچ‌پا جابجا می‌شود.

شکستگی پایدار

وقتی شکستگی پایدار مچ‌پا رخ می‌دهد فقط استخوان بیرونی (نازک‌نی) دچار شکستگی می‌شود و ساختارهای سندسموز داخلی مچ‌پا (رباط‌های قوزک‌داخلی و دلتوئید) سالم می‌مانند. شکستگی‌های پایدار مچ‌پا بدون جراحی و استراحت و تا زمان جوش‌خوردن استخوان درمان می‌شوند (معمولا 6 هفته).

شکستگی ناپایدار

درصورتی‌که شکستگی ناپایدار مچ‌پا رخ دهد آسیب ‌وارده باعث درهم شکسته‌شدن ساختار‌های داخلی (سمت‌داخل) مچ‌پا می‌شود. این نوع آسیب باعث لق شدن بخش پایینی مچ‌پا می‌شود (استخوان قوزک) و موقعیت آن کمی به داخل مفصل قوزک کشیده می‌شود. این ساختارهای چند تکه شده یا شامل قوزک داخلی (برآمدگی استخوان مچ‌پا) و یا رباط دلتوئید (رباط نیرومندی که از بخش داخلی مفصل قوزک حفاظت می‌کند) می‌شوند.

دلایل

• پیچ‌ یا تاب خوردن مچ‌پا
• دررفتگی مچ‌پا
• لغزیدن یا زمین خوردن

علائم شکستگی استخوان مچ پا

شکستگی مچ‌پا با یکی یا تمامی علائم زیر همراه است:

• احساس درد در ناحیه شکستگی که ممکن است در برخی موارد از نوک پا تا زانو را دربرگیرد.
• ورم زیاد که ممکن است به صورت حاد یا موضعی در بخش‌هایی از پا بروز کند.
• احتمال تاول زدن در ناحیه شکستگی وجود دارد. جراح پا و قوزک باید سریعا آنها را درمان کند.
• کبودشدگی و کوفتگی کمی بعد از جراحت ظاهر می‌شود.
• عدم توانایی در راه رفتن؛ هرچند امکان راه رفتن با شکستگی‌های جزئی وجود دارد، اما هرگز برای تست هم که شده با استخوان شکسته راه نروید.
• تغییر در ظاهر مچ‌پا، معمولا ظاهر آن با مچ‌پای سالم فرق می‌کند.
• بیرون زدن استخوان از پوست، درصورت مشاهده این وضعیت به مراقبت سریع نیاز است. شکستگی‌هایی که پوست را سوراخ می‌کند مستلزم توجه سریع هستند برای اینکه می‌توانند عفونت حاد و زمان بازتوانی طولانی را در پی داشته باشند.

تشخیص عارضه

پس از جراحت قوزک‌پا، نکته حائز اهمیت معاینه ناحیه آسیب‌دیده توسط یک پزشک متخصص جهت تشخیص و درمان صحیح است. اگر قادر نیستید این کار را سریع انجام دهید، به اتاق اورژانس بروید و هرچه سریعتر مراحل معاینه کامل را نزد پزشک متخصص تکمیل کنید. جراح متخصص پا و قوزک‌پا با لمس کردن نواحی آسیب‌دیده به معاینه آن می‌پردازد. علاوه براین ممکن است جراح در صورت ضرورت از بیمار درخواست عکسبرداری اشعه ایکس و سایر معاینات می‌کند.

درمان شکستگی استخوان مچ پا

درمان اولیه

درمان شکستگی‌های استخوان مچ‌پا به نوع و شدت جراحت بستگی دارد. درابتدا جراح پا از بیمار درخواست رعایت برخی نکات احتیاطی را خواهد کرد:

• استراحت: به مچ‌پای آسیب ‌دیده فشار نیاورید. شاید راه‌رفتن باعث آسیب‌های دیگر شود.
• یخ درمانی: می‌توانید آیس‌پک روی قوزک‌پا قرار دهید، حوله نازکی را بین یخ و پوست قرار دهید. بگذارید آیس‌پک 20 دقیقه روی پا بماند و سپس 40 دقیقه صبر کنید و دوباره یخ درمانی را آغاز کنید.
• فشرده‌سازی: می‌توانید از بانداژ برای کاهش ورم استفاده کنید.
• به منظور کاهش ورم، مچ‌پا باید کمی بالاتر از قفسه‌سینه قرار گیرد.

سایر گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• تجویز دارو: پزشک معالج ممکن است داروهای مسکن یا ضد التهاب را برای تسکین درد تجویز کند.

بی حرکت نگه داشتن

معمولا آتل‌بندی، تخته شکسته‌بندی یا گچ گرفتن برای محفاظت از ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شوند. بعضی‌مواقع اجازه می‌دهند ورم پا بخوابد و این اقدامات بعد از چند روز صورت گیرد (ممکن است آتل‌بندی تا زمان فیت شدن گچ‌گیری، باز نشود).
ممکن است پزشک برای فشار وارد نشدن به عضو آسیب‌دیده استفاده از عصا را به بیمار توصیه کند.

ماساژ

فیزیوتراپ برای بی‌حرکت نماندن ماهیچه‌های اطراف قوزک‌پا از تکنیک مالش نرم بافت مثل ماساژ استفاده می‌کند. ماساژ افلوراژ یک تکنیک ملایم همراه با کمی مالش است و ماساژ پتریساژ به‌صورت مالش عمیق‌تر و عمل ورز دادن انجام می‌شود. هدف از اجرای این دو تکنیک به حرکت درآوردن جریان خون و جلوگیری از بزرگ شدن بافت زخمگاه است.

لیزرتراپی

لیزرتراپی با روش کم توان اشاره به نوعی مداخله بیوفیزیکی در فرآیند درمان شکستگی دارد و از طریق چند مکانیزم روند درمان شکستگی مچ‌پا و سفت شدن بافت فیبری را تسریع می‌بخشد. با بکارگیری این روش می‌توان فعالیت استئوبلاستیک را افزایش داد و فرآیند استخوان‌سازی را سریع‌تر کرد.

TENS

اصطلاح TENS مخفف عبارت (دستگاه شبیه‌سازی الکتریکی وراپوستی) است و کاربرد عمده آن برطرف‌کردن درد عصبی (شرایط مزمن و حاد) است. روش کار این وسیله بدین‌گونه است که پالس‌های شبیه‌سازی را به تمام سطح پوست و رشته‌های عصبی ارسال می‌کند. پالس‌های شبیه‌سازی از انتقال سیگنال‌های درد به مغز جلوگیری می‌کند. این پالس‌ها در فرآیند القا بدن جهت تولید میزان بالاتری مسکن‌های طبیعی بدن، مثل اندورفین، تاثیرگذار هستند. دستگاه TENS می‌تواند به تسکین درد قوزک‌پا دراثر شکستگی یا کشش کمک می‌کند.

اولتراسوندتراپی

برخلاف اولتراسوند که تصویری از ارگان داخلی بدن را نشان می‌دهد، اولتراسوند درمانی شامل یک سری ارتعاشات مکانیکی فرکانس‌ بالا می‌شود که دراثر تبدیل انرژی الکتریکی به امواج صوتی تولید شده‌اند. معمولا در این روش درمانی بسته به عمق بافت هدف از فرکانسی بین 1 یا 3 مگاهرتز استفاده می‌شود. قابلیت اصلی اولتراسوندتراپی تسکین درد قوزک‌پا براثر شکستگی است.

تمرینات

حرکت اول

به پشت بخوابید یا بنشینید. مچ‌پا را خم و راست کنید. مچ‌پا را در هر وضعیت 10 ثانیه نگه دارید. زانو‌ها را صاف نگه دارید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت دوم

در وضعیت نشسته یا درازکش قرار بگیرید. به‌آهستگی مچ‌پا را به صورت دایره‌ای بزرگ حرکت دهید. حرکت را در جهت مخالف اجرا کنید. این ورزش را 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت سوم

بر روی یک صندلی بنشینید. به‌صورت‌متناوبی انگشتان‌پا و پاشنه‌ها را بالا بیاورید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت چهارم 

روی صندلی بنشینید. مچ‌پای خود را بر روی زانوی دیگر قرار دهید. دست خود را بالای پا قرار دهید و مچ‌پا (سر انگشتان) را بکشید. کشش را در ساق پای خود احساس کنید. تقریبا به مدت 10 ثانیه در این موقعیت بمانید.

حرکت پنجم 

بنشینید و یک پای خود را در جلوی بدن قرار دهید. حوله‌ای را دور پاهای خود قرار دهید. حوله را به‌آرامی بکشید طوری‌ که کشیدگی را در ماهیچه ساق‌پا احساس کنید. تقریبا به مدت 10 ثانیه در این وضعیت بمانید.

حرکت ششم

بنشینید. پاهای خود را به صورت ضربدری پهلوی هم قرار دهید و لبه های بیرونی انگشتان کوچک خود به هم بچسبانید. لبه های بیرونی انگشتان کوچک خود را فشار دهید. به مدت 5 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت هفتم

ابتدا بنشینید. لبه‌های داخلی انگشتان بزرگ پا را پهلوی هم قرار دهید. لبه‌های داخلی انگشتان بزرگ پا را بهم فشار دهید. 5 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت هشتم

در حالت ایستاده قرار گرفته و خود را با یک تکیه‌گاه نگه دارید. وزن خود را برروی پای آسیب‌دیده بیندازید و پای سالم را از روی زمین بلند کنید. حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

حرکت نهم

پای خود را روی یک صندلی قرار دهید و پشت خود را متعادل نگه دارید. با لبه جلویی صندلی پاشه خود را بالا بیاورید. به‌تدریج زانوی خود را به پشت صندلی حرکت دهید و کل پا را در تماس با صندلی حفظ کنید. 10 ثانیه در این وضعیت بمانید.

حرکت دهم

بایستید و خود را به یک تکیه‌گاه ستون کنید. روی انگشتان پا بلند شوید. این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.