درد شانه و کتف (شانه درد): علت و درمان آن با طب فیزیکی

درد شانه پی‌آمد آسیب دیدن یا بیماری مفصل شانه است. آسیب دیدگی ممکن است رباط، بورس یا تاندون‌های اطراف مفصل شانه را درگیر کند و یا بر رباط‌ها، غضروف، مینیسک و استخوان‌های مفصل اثر بگذارد. صدمات شایع شانه منجر به التهاب بورس (عارضه بورسیت) یا تاندون (عارضه تاندونیت) می‌شود و به پارگی روتاتور کاف (چرخاننده شانه) می‌انجامد که با اختلال در عملکرد، گیرافتادگی شانه، ناپایداری و انجماد شانه همراه است. علت پارگی لابروم می‌تواند پارگی غضروف باشد. شکستگی استخوان‌های شانه، برای مثال در اثر افتادن از روی دوچرخه، شانه درد شدید را در پی دارد.

علل درد شانه

دررفتگی شانه

دررفتگی زمانی رخ می‌دهد که گوی واقع در سر استخوان بالای بازو از حفره مفصل بیرون بیاید. پی‌آمد پیچ خوردن یا کشیده شدن شدید شانه، دررفتگی این مفصل است. شانه‌ای که یک بار دربرود، ممکن است باز هم دربرود. این عارضه در افراد جوان و فعال شیوع بالایی دارد.

جدا شدن

جدا شدن شانه زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های بین کتف و ترقوه پاره شود. این آسیب دیدگی عموماً پی‌آمد وارد شدن ضربه شدید به شانه یا دراز کردن دست هنگام زمین خوردن است.

بیماری روتاتورکاف: التهاب تاندون و التهاب بورس

التهاب، یعنی قرمز، متورم و دردناک شدن، تاندون‌های شانه (تاندونیت) نتیجه فشرده شدن تاندون‌ها توسط بخش‌های اطراف شانه است. اگر بورس، کیسه کوچک مملو از مایعی که از مفصل شانه محافظت می‌کند، ملتهب شود، عارضه بورسیت یا التهاب بورس بروز می‌یابد. بورسیت گاهی از بیماری‌هایی مانند روماتیسم نشأت می‌گیرد. انجام مشاغلی که لازمه انجام آنها بالا بردن مکرر دست بالای سر است یا ورزش‌هایی که بازو در آنها بسیار به کار گرفته می‌شود، نیز از دیگر علل بورسیت به شمار می‌آید. التهاب تاندون و بورس گاهی هم‌زمان و گاهی جدا از یکدیگر رخ می‌دهد.

پارگی روتاتورکاف

تاندون‌های روتاتورکاف در اثر بالا رفتن سن یا استفاده مکرر ملتهب می‌شود. همچنین صدمات ناشی از دراز کردن دست هنگام زمین خوردن نیز باعث این عارضه می‌شود. ورزش‌ها یا مشاغل همراه با حرکات مکرر بالای سر نیز به آسیب دیدگی روتاتورکاف می‌انجامد. یکی از عوارض پیری نیز فرسایش روتاتورکاف است که در نهایت به پارگی آن منجر می‌شود. بعضی پارگی‌ها دردناک نیست، اما درد بعضی توان‌فرسا و غیرقابل تحمل است.

شانه منجمد

حرکت شانه در بیماران مبتلا به انجماد شانه بسیار محدود می‌شود. شماری از علل شانه یخ زده عبارت است از:

• به کار نگرفتن شانه به دلیل درد مزمن
• تشدید بیماری روماتیسمی
• رشد نوارهای بافتی داخل شانه و محدودیت حرکتی
• کمبود مایعی که به حرکت شانه کمک می‌کند.

شکستگی

منظور از شکستگی، ترکی است که در بخشی از استخوان یا در سراسر آن ایجاد می‌شود. شکستگی شانه معمولاً استخوان بالای بازو یا ترقوه را درگیر می‌کند. شکستگی‌ غالباً پی‌آمد زمین خوردن یا ضربه دیدن شانه است.

آرتروز شانه

بیماری‌های التهابی مفصل شانه به دو نوع زیر تقسیم‌بندی می‌شود:

• آرتروز: آرتروز بیماری ناشی از ساییدگی غضروف
• روماتیسم: بیماری خودایمنی که در اثر التهاب یک یا چند مفصل بروز می‌یابد.

آرتروز شانه غالباً با داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب، مانند آسپرین و ایبوپروفن درمان می‌شود. بیماران دچار روماتیسم نیاز به طب فیزیکی و داروهایی مانند کورتیکواستروئید دارند. اگر این درمان‌ها شانه درد را تسکین ندهد یا باعث بهبود عملکرد شانه نشود، جراحی ضرورت می‌یابد.

 حمله قلبی

اگرچه مشکل اصلی به قلب مربوط می‌شود، اما حمله قلبی درد شانه یا گردن را در پی دارد که از آن با اصطلاح درد ارجاعی یاد می‌شود.

علائم

• درد
• ضعف: علت ضعف ممکن است درد شدیدی باشد که هنگام حرکت استخوان یا عضله بروز می‌یابد. البته احتمال دارد عصب‌های مرتبط با عضلات نیز آسیب ببیند. بنابراین تشخیص دادن ضعف واقعی، یعنی آسیب عضلانی یا عصبی، از ناتوانی یا عدم تمایل به حرکت دادن دست به دلیل درد یا التهاب بسیار مهم است.
• گزگز و بی‌حسی: چنانچه مشکل فشردگی عصبی، گزگز و بی‌حسی، کبودی یا بریدگی وجود داشته باشد، توانایی‌های حسی مختل می‌شود. احتمال دارد حس سوزش یا گزگز، بی‌حسی یا تغییرات حسی مشابه به زمان خواب رفتن ایجاد شود.
• سرد شدن: سرد شدن دست یا بازو علامت آسیب دیدن یا مسدود شدن سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها یا هر دو است. در این حالت خون کافی به شانه نمی‌رسد.
• تغییر رنگ: آبی یا سفید شدن پوست شانه نیز یکی از علائم آسیب دیدن سرخرگ یا سیاهرگ است. قرمز شدن علامت عفونت یا التهاب است.
• کبودی: درد شانه گاهی با کبودی واضح همراه است.
• ورم: گاهی کل شانه یا بخشی از آن روی ساختارهای درگیر، برای مثال ناحیه شکسته یا بورس ملتهب، ورم می‌کند. اسپاسم یا گرفتگی عضلانی نیز با ورم حاد همراه است.
• دررفتگی یا بدشکلی باعث تورم شانه، یا بالعکس فرو رفتن شانه می‌شود.
• بدشکلی: یکی از عوارض شکستگی یا دررفتگی شانه بدشکلی آن است. پارگی بعضی رباط‌ها باعث می‌شود ساختارهای استخوانی در موقعیت غیرعادی قرار بگیرد.

تشخیص

پزشک برای تشخیص علت درد شانه از روش‌های زیر بهره می‌گیرد و موارد زیر را بررسی می‌کند:

• سابقه پزشکی
• معاینه بالینی
• آزمایش‌هایی مانند رادیوگرافی، سونوگرافی و ام آر آی

درمان درد شانه

در ادامه با متداول‌ترین روش‌های درمان درد شانه آشنا می‌شویم:

استراحت

استفاده نکردن از شانه به مدت 48 ساعت

یخ

کیسه یخ را چهار تا هشت بار در روز، به مدت 20 دقیقه روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید. می‌توانید از کیسه یخ، کمپرس سرد یا کیسه پلاستیکی پر شده با تکه‌های یخ و پیچیده شده در حوله استفاده کنید.

دارو

مسکن‌هایی مانند پاراستامول و ایبوپروفن به تسکین درد شانه کمک می‌کند. مسکن را باید سر ساعت و به طور منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنید تا درد کنترل شود و بتوانید حرکت‌های اصلاحی را انجام دهید. صبر نکنید دردتان شدید شود و بعد مسکن مصرف کنید. همچنین می‌توانید کرم ضدالتهاب را مستقیماً روی ناحیه دردناک استعمال کنید.

نگه داشتن آرنج کنار بدن

اگر درد شانه دارید، آرنج‌تان را به پهلویتان بچسبانید تا به شانه‌تان استراحت بدهید. اگر دردتان شدید است، از آتل بازو استفاده کنید یا به بازویتان استراحت بدهید. البته توصیه می‌کنیم بازویتان را برای مدتی طولانی بی‌حرکت نگه ندارید.

تقویت عضلات رومبوئید

به عضلات بین شانه عضلات رومبوئید گفته می‌شود که برای حرکت شانه بسیار مهم‌اند. عضلات رومبوئید قوی شانه‌ها را عقب نگه می‌دارد، وزن بازوها را تحمل می‌کند و اجازه می‌دهد بازوها را بهتر دراز کنید، بکشید و فشار دهید.

بلوک عصبی

متخصص غالباً می‌تواند گروهی از عصب‌های مولد درد در اندامی خاص را با تزریق دارو در ناحیه‌ای معین مسدود کند. تزریق داروی بی‌حس کننده عصب به روش بلوک عصبی موسوم است. داروی بی‌حسی به سرعت درد شانه را کاهش می‌دهد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی برای مدیریت درد شانه و افزایش تقویت و انعطاف‌پذیری مفید است. متخصص فیزیوتراپی از روش‌های درمانی مختلف بهره می‌گیرد، به بیمار کمک می‌کند تا مشکل‌اش را بهتر درک کند و فعالیت‌های معمول خود را سریع‌تر شروع کند.

پی آر پی (پلاسمای سرشار از پلاکت)

پلاسمای سرشار از پلاکت (PRP) محلولی تغلیظ شده از پلاکت‌های بدن خود بیمار در حجم اندکی از پلاسما است. پی آر پی باعث تولید کلاژن و فاکتورهای رشد می‌شود که باعث افزایش سلول‌های بنیادی و در نتیجه تسریع در بهبود درد شانه می‌شود.

اوزون تراپی 

اوزون تراپی برای درمان عارضه‌های زیر کاربرد دارد:

• تندینوپاتی التهابی روتاتورکاف در اثر تحمیل بار بیش از اندازه
• التهاب تاندون عضله سوپرااسپیناتوس (عضله فوق خاری) در اثر گیرافتادگی شانه
• تنوسینوویت سربلند عضلات دوسر
• التهاب بورس (بورسیت) ساب اکرومیال (زیر اخرمی)
• شانه یخ زده
• درد پس از جراحی
• درد شانه مربوط به پارگی مزمن روتاتورکاف

گاز اکسیژن و اوزون از پشت در شانه تزریق می‌شود.

ماساژ درمانی

روش ماساژ درمانی با توجه به چگونگی شروع درد انتخاب می‌شود، بنابراین حتماً حس خود در شانه، شیوه بروز درد و چگونگی شروع آن را به متخصص طب فیزیکی اطلاع دهید تا ایشان روش مناسب را انتخاب کنند. متخصص ساختارهای آسیب دیده و علت اصلی درد شانه را تعیین می‌کند که در اکثر موارد، علت قرار دادن شانه در وضعیت نامناسب است.

شاک ویوتراپی

در شاک ویوتراپی امواج شوکی با انرژی بالا یا پایین روی ناحیه‌هایی از شانه اعمال می‌شود که در اثر ابتلا به شانه منجمد یا تاندونیت کلسیفیه دردناک است.

مگنت تراپی

در این درمان آهن رباهایی روی ناحیه دردناک یا زیر آن در نزدیکی شانه‌ها قرار داده می‌شود. این آهن رباها در واقع بیماری را از شانه بیرون می‌کشد. خون حاوی آهن است؛ آهن رباها جریان خون را زیر ناحیه تحت درمان افزایش می‌دهد و روند التیام را تسریع می‌کند. آهن رباها مولکول‌های آب بدن را با هم هم‌راستا می‌کند، در نتیجه ورم کاهش می‌یابد و درد شانه سریع‌تر تسکین می‌یابد.

ورزش و حرکت‌های اصلاحی

کشش بازو از روی قفسه سینه

دست راستتان را مقابل بدن دراز کنید و آن را نزدیک کمرتان نگه دارید. دست چپ را پشت آرنج قرار دهید، بازوی راست را به سمت چپ بکشید و از روی قفسه سینه عبور دهید. اگر در شانه احساس درد کردید، بازو را تا جایی که درد متوقف شود، پایین بیاورید. 60 ـ 30 ثانیه در این حالت بمانید، سپس استراحت کنید و حرکت را روی بازوی چپ تکرار کنید. این تمرین را 5 ـ 3 بار انجام دهید.

شل کردن عضلات گردن

صاف بنشینید، سپس چانه را به آرامی تا جایی به سمت قفسه سینه ببرید که کشش را در پشت گردن حس کنید. سعی کنید سرتان را به سمت چپ خم کنید تا کشش را در شانه راست حس کنید یا این که سر را به راست خم کنید تا کشش را در شانه چپ حس کنید. کشش را در هر سمت به مدت بیش از یک دقیقه حفظ کنید و همان طور که سعی می‌کنید تا عضلات را شل کنید، نفس عمیق بکشید. حرکت را 5 ـ 3 بار تکرار کنید. پس از آن که انجام این حرکت برایتان آسان شد، همان طور که بازو را از روی قفسه سینه می‌کشید، آن را تا ارتفاع شانه بالا ببرید.

کشش قفسه سینه

کش ورزشی، طناب، نوار یا حتی یک کراوات را پشت سرتان ببرید و آن را با هر دو دست بگیرید. همان طور که از نوار گرفته‌اید، کتف‌ها را به هم نزدیک کنید و چانه را به آرامی رو به سقف بالا ببرید. به مدت 15 ـ 10 ثانیه نفس عمیق بکشید و عضلات را شل کنید. حرکت را 5 ـ 3 بار تکرار کنید. برای دشوارتر شدن حرکت می‌توانید، دست‌ها را نزدیکتر به هم روی طناب قرار دهید.

چرخش در حالت نشسته

صاف روی صندلی بنشینید و زانوهایتان را به هم بچسبانید. بالاتنه را به سمت راست بچرخانید، دست چپ را روی سمت خارجی ران راست قرار دهید. همان‌طور که به راست نگاه می‌کنید، شانه‌ها را شل کنید و به آرامی به ران راست فشار دهید. 15 ـ 10 ثانیه نفس عمیق بکشید و عضلات را شل کنید. حرکت را بر روی سمت چپ بدن نیز تکرار کنید. حرکت را 5 ـ 3 بار برای هر سمت بدن انجام دهید.

کشش شانه 90، 90

در چهارچوب در بایستید و بازوهایتان را به گونه‌ای در بالای آن قرار دهید که آرنج‌هایتان زاویه‌ای 90 درجه بسازد و بازوهایتان نیز با بدن و شانه‌هایتان زاویه‌ای 90 درجه بسازد. هر دست را روی یک طرف چهارچوب در قرار دهید، یک پا را جلوتر بگذارید، صاف بایستید و گردن را هم‌راستا با ستون فقرات نگه دارید. رو به جلو خم شوید، بدن را منقبض کنید و به چهارچوب در فشار دهید. حالت کشش را به مدت 30 ـ 20 ثانیه حفظ کنید. حرکت را دو یا سه بار تکرار کنید.